Lời cầu xin trong Kinh Lạy Cha

Chúa Giêsu dạy các Môn đệ Kinh Lạy Cha khi cầu nguyện. Kinh này có tám phần trong đó có bảy lời cầu xin. (Mt 6, 9-13. Lc 11, 2-4)

1. Lạy Cha chúng con ở trên trời

2. Xin cho danh Cha cả sáng

3. Xin cho Nước Cha trị đến

4. Xin ý cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời

5. Xin ban cho chúng con lương thực hằng ngày

6. Xin tha nợ chúng con…

7. Xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ - Et ne inducas in temptationem

8. Nhưng xin cứu chúng con cho khỏi sự dữ.

Lời cầu xin thứ 7.: Xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ…Et ne inducas in temptationem đang dấy lên làn sóng tranh biện phân tích về ngôn từ dịch thuật cùng ý nghĩa hàm chứa trong đó.

Lý do dấy lên tranh biện

- Hội đồng Giám mục nước Pháp sửa lời cầu xin

„Các vị giám mục Pháp đã quyết định kể từ Chúa Nhật thứ nhất mùa Vọng (03/12/2017), kinh Lạy Cha sẽ được sửa lại một chữ theo đúng bản gốc tiếng Hy Lạp, vì Chúa Nhật thứ nhất mùa Vọng bắt đầu năm phụng vụ. Theo ý kiến của Hội đồng các Hội thánh Kitô giáo tại Pháp, viết tắt CÉCEF, kinh Lạy Cha cần có một bản dịch đại kết chung cho các Hội thánh Kitô giáo trên nước Pháp, theo tinh thần hiệp nhất (Ga 17,21).

Câu ‘‘Ne nous soumets pas à la tentation’’ từ ngày 03/12/2017 sẽ được đổi lại là ‘‘Ne nous laisse pas entrer en tentation’’, theo bản gốc tiếng hy lạp: Καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν (Mt 6,13 và Lc 11,4)“.(Lê đình Thông, bản tin Vietcatholic ngày 08.11.2017)

- Đức Giáo Hoàng Phanxico cũng muốn sửa như thế.

„Trả lời cuộc phỏng vấn vào hôm thứ Thứ Tư 6 tháng 12 năm 2017, một giới chức cao cấp của Tòa Thánh cho biết Đức Giáo Hoàng muốn chỉnh sửa một vài từ trong kinh Lậy Cha mà bản Anh ngữ dịch là “lead us not into temptation,” chúng tôi dịch sát nguyên văn là “đừng đưa dắt chúng tôi vào cơn cám dỗ”. Theo giới chức Tòa Thánh câu trên rất dễ làm cho người ta hiểu lầm là Chúa dắt người ta phạm tội (it too strongly suggested that God leads people to sin)

Trong một chương trình truyền hình Công Giáo TV 2000 của Italia, Đức Giáo Hoàng nói dịch như trên “lead us not into temptation” không phải là dịch đúng và thay vào đó Ngài đề nghị dùng “do not let us fall into temptation” nghiã là “đừng để chúng tôi rơi vào chước cám dỗ.“

Ngài giải thích thêm: „Chính tôi, con người sa vào chước cám dỗ chứ không phải Chúa đẩy con người vào chước cám dỗ.“

ĐGH cũng cho biết Giáo Hội Công Giáo Pháp đã sửa đổi và nay đang áp dụng câu “do not let us fall into temptation”. Ngài cũng khuyến cáo các giáo hội khác trên thế giới nên theo cách dịch của người Pháp.“ (Nguyễn Long Thao, Vietcatholic ngày 08.12.2017)

- Bản kinh bằng tiếng Việt Nam

Bản dịch Kinh lạy Cha bằng tiếng Việt Nam đã có từ lâu, trong đó lời cầu xin thứ 6. dịch: „Xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ“ đúng với bản văn Kinh Thánh.

- Bản văn bằng tiếng Đức: Und führe uns nicht in Versuchung- tạm dịch: Và xin đừng dẫn chúng con sa vào cám dỗ! - Bản dịch này có từ 1971 được đúc kết do hai Giáo Hội Công Giáo và Tin Lành cùng làm việc dịch chung.

Giám mục Peter Kohlgraf, Giáo phận Mainz, cho rằng bản dịch tiếng Đức như thế này phù hợp đúng với bản gốc Kinh thánh bằng tiếng Hylạp trong phúc âm theo Thánh Mattheo và Thánh Luca. Và Ông còn suy nghĩ tiếp: Khi chúng ta cầu xin, chớ gì xin Ngài đừng dẫn đưa chúng ta sa vào cám dỗ không phải vì những cám dỗ nhỏ, nhưng nói lên hoàn cảnh của một quyết định căn bản theo Chúa hay không theo Chúa. Nên tiếp tục giữ bản dịch như thế để cầu nguyện.

Hồng Y R. Marx, Chủ tịch hội đồng Giám Mục Giáo Hội Công Giáo nước Đức bày tỏ quan điểm: Tôi thấy không cần thiết phải thay đổi lời cầu xin như bản dịch bằng tiếng Đức đang có „Und Führe uns nicht in Versuchung“. Và tôi nghĩ phần lớn các vị Giám mục khác nơi đây cũng đồng nghĩ như vậy. Và còn nhấn mạnh rằng Kinh Lạy Cha là chương trình cầu nguyện tối thiểu hằng ngày của người tín hữu Kitô giáo.

Giám mục Ackermann, Giáo phận Trier, Chủ tịch Ủy ban Phụng Vụ của Hội Đồng Giám mục Đức cũng lên tiếng giữ nguyên bản dịch đang hiện hành. Vì bản dịch phù hợp với bản gốc tiếng Hylạp. Ông nhấn mạnh „Khỏanh khắc của cám dỗ thử thách trong hiện tại giúp mối tương quan liên lạc với Thiên Chúa được đào sâu sa thêm ra, và giúp đức tin trở nên chín mùi trưởng thành. Vị Giám mục phụ trách Phụng vụ nghĩ rằng Đức Giáo Hoàng Phanxico sẽ không nói là bản dịch bằng tiếng Đức như thế không được chấp nhận cho tồn tại!“ ( kath.net 16.12.2017).

Nhiều học giả Kinh Thánh lẫn thần học phía nói tiếng Đức cũng đồng quan điểm giữ nguyên bản dịch đang có, chứ không dịch đổi như bên tiếng Pháp hay như Đức Giáo Hoàng Phanxico mong muốn.

Bỏ qua khía cạnh ngôn ngữ nơi các bản dịch, ở đây còn ẩn chứa khía cạnh căn bản của thần học nữa: hình ảnh Thiên Chúa và giáo lý Kitô học.

Ý nghĩa của thử thách, của cám dỗ

Con người chúng ta nào ai muốn sa vào cơn cám dỗ hay bị thử thách đâu. Nhưng ngay từ nguyên thủy, dù Thiên Chúa, Đấng Tạo Hóa, đã cảnh báo nói trước rõ ràng, thế mà Ông Bà nguyên tổ Adong Evà cũng sa vào cơn cám dỗ của ma qủi ăn trái cây Chúa cấm. Ông Bà vì thế đã không vượt qua được thử thách, để chứng tỏ lòng trung thành với Thiên Chúa, Đấng tạo Hóa. Và hậu qủa là tội lỗi đã đi vào trong trần gian, lưu truyền cho mọi thế hệ con người.

Kinh Thánh thuật lại truyện Ông Gíop bị ma qủi cám dỗ thử thách phải chịu nhiều đau khổ bệnh tật thân xác, mất hết của cải cùng đức tin lòng trung thành của Ông vào Thiên Chúa. Nhưng Ông đã vượt qua vẫn giữ trung thành với Thiên Chúa.

Lời kêu khấn hay đúng hơn lời tuyên xưng đức tin thời danh của Ông là căn bản đời sống con người trong công trình sáng tạo của Thiên Chúa.

Bấy giờ ông Gióp trỗi dậy, xé áo mình ra, cạo đầu, sấp mình xuống đất, sụp lạy và nói:

"Thân trần truồng sinh từ lòng mẹ,

tôi sẽ trở về đó cũng trần truồng.

ĐỨC CHÚA đã ban cho, ĐỨC CHÚA lại lấy đi:

xin chúc tụng danh ĐỨC CHÚA!„ (Sách Gióp 1,20-21)

Sự đau khổ của Ông Gíóp là lời chứng biện minh cho con người. Ông đã kinh qua đau khổ thử thách giữ vững đức tin, Vì thế vinh dự của con người được vinh danh trở lại…

Sách truyện Ông Gíop có thể giúp ta nhận rõ ra giữa thử thách và cám dỗ.

Để trở nên trưởng thành vững chãi, nhất là lòng đạo đức sâu thẳm vào Thiên Chúa cùng tìm nhận ra ý Chúa muốn, con người cần có thử thách. Như nước của trái nho phải lên men mới có thể trở thành rượu ngon qúi gía. Cũng vậy con người cần phải được thanh luyện, biến đổi. Có khi những điều đó có phần nguy hiểm, cùng có thể làm sa ngã, nhưng dẫu vậy nó giúp ta tìm về chính mình và tìm đến Chúa.

Tình yêu luôn luôn là một cuộc thanh luyện, cuộc từ bỏ, dẫn đến thay đổi đau đớn của chính bản thân ta và là con đường chín mùi trưởng thành.

Thánh Phanxico Xaviê đã cầu nguyện cùng Chúa: „Lạy Chúa con yêu mến Chúa, không phải vì thiên đàng hay hỏa ngục, nhưng vì Chúa. Lạy Chúa là vua của con, là Thiên Chúa của con.“ ( Joseph Ratzinger, Benedickt XVI., JESUS von Nazareth I., Herder 2007, Chương 5, tr. 197).

Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa, trước khi ra đi rao giảng nước Thiên Chúa, đã vào sống trong sa mạc và để chịu thử thách bị ma qủi cám dỗ. Như thế ma qủi là nguyên do của, hay là người bày ra cám dỗ, thử thách, chứ không phải Thiên Chúa.

Chúa Giêsu chịu để bị cám dỗ trải qua những thử thách, và người đã chống trả lại chúng. Và như thế có thể nói được rằng: Lửa thử vàng, gian nan thử đức! Kinh qua thử thách, Chúa Giêsu đã được rèn luyện cùng minh chứng lòng trung thành với sứ mạng Thiên Chúa Cha trao cho ngài đến trong trần gian mang ơn cứu chuộc cho con người khỏi hình phạt tội lỗi.

Và Kinh Thánh còn nói về cuộc đời vị Thượng Tế Giêsu đã trải qua những cám dỗ đau khổ thử thách. Chính những kinh nghiệm trải qua đó đã giúp Ngài sống cảm thông với thân phận con người phàm trần chúng ta.

„Chúng ta có một vị Thượng Tế siêu phàm đã băng qua các tầng trời, là Đức Giê-su, Con Thiên Chúa. Vậy chúng ta hãy giữ vững lời tuyên xưng đức tin. Vị Thượng Tế của chúng ta không phải là Đấng không biết cảm thương những nỗi yếu hèn của ta, vì Người đã chịu thử thách về mọi phương diện cũng như ta, nhưng không phạm tội.“ (Thư Do Thái 4,15).

Các Vị Tu Sỹ sống đời nhiệm nhặt khổ tu thời xa xưa đã nhìn ra giá trị tích cực nơi cám dỗ, như sự thử thách giúp con người trưởng thành đứng vững. Gió bão thổi đến bắt cây cối phải bén đâm mọc rễ càng sâu xuống lòng đất, để có thể đứng vững không bị ngả nghiêng gẫy đổ bật gốc trước gió bão. Cũng vậy cơn cám dỗ nhắc người Tu Sỹ tỉnh thức phải dùng sức mạnh thiêng liêng cùng tự nhiên chiến đấu chống trả lại, để đạt tới sự tốt lành thánh thiện.

Ai dẫn vào thử thách cám dỗ?

Thánh Giacobê đã xác định: „Khi bị cám dỗ, đừng ai nói: "Tôi bị Thiên Chúa cám dỗ", vì Thiên Chúa không cám dỗ làm điều xấu, và chính Người cũng không cám dỗ ai“ (Thư Giacobe, 1,13)

Là con người khi bị vướng mắc vào cám dỗ thử thách, hầu như ai cũng hoài nghi hoang mang. Nhưng trong những hoàn cảnh đó, con người chúng ta tin tưởng rằng Thiên Chúa không bỏ rơi hay quên chúng ta, như lời Thánh Phaolo viết lại với lòng xác tín:

„Không một thử thách nào đã xảy ra cho anh em mà lại vượt quá sức loài người. Thiên Chúa là Đấng trung tín: Người sẽ không để anh em bị thử thách quá sức; nhưng khi để anh em bị thử thách, Người sẽ cho kết thúc tốt đẹp, để anh em có sức chịu đựng.“ (1 cor. 10,13)

Tâm tình lời cầu xin

Với lời cầu xin : Xin đừng dẫn chúng con sa chước cám dỗ! trong kinh Lạy Cha, chúng ta muốn nói cùng Thiên Chúa: „Lạy Chúa, con biết rằng, đời sống con cần những thử thách, để con được nên thanh sạch. Nhưng khi những thử thách Chúa gửi đến cho con, như nơi Ông gióp, Chúa để cho sự dữ, sự xấu một khoảng không gian tự do. Con xin Chúa nhớ đến sức lực giới hạn của con. Con không dám tin vào con qúa nhiều đâu. Xin đừng để vòng biên giới xa rộng, và xin bàn tay phù hộ che chở của Chúa ở gần bên con, nhất là khi cám dỗ thử thách qúa nhiều xảy đến cho con“

Cũng trong ý nghĩa đó Thánh Cypriano đã có suy tư về lời cầu xin: Khi chúng ta cầu xin “xin đừng để chúng con sa vào cơn cám dỗ„ là chúng ta muốn nói lên sự hiểu biết nhận thức „kẻ thù địch ma qủi không có gì có thể chống lại chúng ta, nếu trước đó nó đã không được phép, để đến nỗi sự sợ hãi, sự hy sinh và sự tỉnh thức của chúng ta quy hướng về Thiên Chúa, vì không có gì đã cho phép sự dữ, nếu nó không được ủy ban cho quyền hành làm.“

Và Thánh Cypriano còn suy tư theo khía cạnh tâm lý, tại sao Thiên Chúa để cho sự dữ sự cám dỗ một quyền hành giới hạn. Điều này có thể xảy ra để chúng ta ăn năn thống hối, để ngăn chặn hãm lại lòng kiêu hãnh tự cao tự đại của con người chúng ta. Và như thế chúng ta cảm nghiệm nhận thức ra được sự nghèo nàn của đức tin, của niềm hy vọng cậy trông và của tình yêu thương chúng ta. (Joseph Ratzinger, Benedickt XVI., JESUS von Nazareth I., Herder 2007, Chương 5, trang 198).

Ngôn ngữ trong lời cầu xin thể hiện ra bên ngoài tâm tình của trái tim tâm hồn người cầu nguyện.

Nhưng có khi ngôn ngữ nói ra diễn tả sai lệch hay không đúng hẳn như mong muốn, nhất là với dạng phân tích chiết tự của khoa (học) ngôn ngữ, hay cả với khoa thần học triết lý suy tư nữa.

Vì thế, con người vào mỗi thời đại, mỗi hoàn cảnh muốn cùng cố gắng trong giới hạn của mình, hay do điều kiện thúc đẩy điều chỉnh sửa đổi lại ngôn từ dịch thuật trong kinh nguyện cho phù hợp không chỉ với bản văn gốc Kinh Thánh, nhưng còn với văn hóa, với ý nghĩa đạo đức thần học nữa.

Lời cầu xin số 7. trong Kinh Lạy Cha là một trong những trường hợp như thế.

LM Đaminh Nguyễn Ngọc Long

 

Vui mùa Giáng sinh

Không vui cũng phải vui khi bà con mình đang sống tên xứ Mỳ giàu có tự do này. Mùa này cứ thử ra phố hay vào các khu mua sắm mà coi, xem chừng thiên hạ bắt mình phải cùng vui với họ. Christmas, ngày đại lễ của Chúa mà ! Truyền thống văn hóa lâu đời rồi, dù có tin Chúa hay không và dù muốn dẹp bỏ cũng chẳng dễ gì. Đương nhiên tại Việt Nam cũng như nhiều nước Á Châu, dân chúng cũng đã và đang cùng hòa nhập với thế giới mừng mùa đặc biệt này.

Người Pháp gọi là mùa Noel. Phát sinh từ cổ ngữ Nael, bắt nguồn từ chữ La-tinh Natalis : sự sinh ra đời (birth). Các cô chú Mễ gọi là Navidad. Đôi khi họ cũng dùng chữ Noe. Từ ngữ này không dính gì tới ông Noe (Anh ngữ là Noah) trong dịp đại hồng thủy trong Kinh thánh xưa.

Dân chúng cùng vui với bạn bè, thân nhân, lối xóm. Cùng kết hoa giăng đèn mừng Chúa. Gia đình xum họp đoàn tụ. Ai cũng mong giờ phút ăn tiệc đêm Giáng sinh. Dân ta quen gọi là dịp cắt bánh Réveillon. Quan trọng là cùng tới giáo đường dự lễ. Các bài thánh ca réo rắt bay bổng, cuốn hồn giáo dân lên cõi trời cao. Linh thiêng vô bờ. Trang nghiêm vô tận.

Trong niềm tin sâu xa vào ngày ‘cứu chuộc’ cao cả này, người ta hân hoan như đang sống trong bầu khí thần thánh thiên quốc. Người ta dâng lời nguyện cầu cho quốc thái dân an. Người ta tạm dẹp bỏ những lo toan trần tục. Người ta cũng phó thác mọi sự vào bàn tay quan phòng của Chúa.

Điều đặc biệt là ai cũng nghĩ tới người nghèo khổ xâu số trong dịp lễ này. Thế là các cơ quan từ thiện công tư đều ra tay gây quỹ và xin quà, nhất là cho những trẻ em thuộc gia đình nghèo. Người ta cũng tổ chức những buổi thăm viếng các cụ già cô đơn trong các viện dưỡng lão.

Tinh thần Giáng sinh được hiểu là như thế đó.

Huyền thoại ‘Ông già Noel’

Noel mừng ngày sinh của trẻ thơ Gie-Su. Thế là người ta đặc biệt dành ưu tiên đem niềm vui cho các trẻ nhỏ, nhất là tính đến chuyện tặng quà cho các em ngoan ngoãn. Rồi họ ‘chế ra’ ông già Noel ‘từ bắc cực tới trao quà’. Trẻ đi ngủ vào tối vọng Giáng sinh, mong ông già này chui vào nhà qua ống khói, rồi lẳng lặng đặt quà bên cây thông Noel. Sáng thức dạy lũ trẻ reo mừng vì những món quà giá trị.

Bà con vẫn nghe nói nguồn gốc vụ trao quà cho trẻ con vào dịp này, là do sự tích vị giám mục Nicholas xưa bên xứ Thổ nhĩ Kỳ. Ngài đã được phong thánh và kính vào ngày 6 tháng 12. Giám mục có lòng yêu mến trẻ nhỏ đặc biệt, nên được đem vào huyền thoại mùa Giáng sinh. Dân Hòa Lan gọi ngài là Sint Nicholaas, rồi biến dạng ra Sinterklass. Thời nhóm dân này làm ăn khấm khá ở vùng New York, họ phổ biến tên và sự nghiệp ngài, và rồi dân nói tiếng Anh gọi ngài là Santa Claus từ đấy.

Vào thế kỷ 19, nhà hoạt họa danh tiếng Thomas Nast đã hiện đại hóa hình ảnh ông già Noel trong một phim vui về Giáng sinh : một cụ già vui tính, râu tóc bạc phơ, má đỏ hồng, mặc bộ đồ đỏ trắng, bụng to, lưng đeo bao quà lớn, sẵn sàng trao cho lũ trẻ ngoan khắp nơi.

Quà của Chúa

Theo kinh thánh, qua lời thiên sứ ca hát trong đêm Chúa giáng trần, nhân loại sẽ được ơn an bình vững bền trong tâm trí. Qua bản thánh ca nổi tiếng Silent Night (Việt Nam quen gọi là bài ‘Đêm thánh vô cùng’ mà nhạc sĩ Hùng Lân đã khéo léo chuyển lời) cho chúng ta nghe những lời hát thấm vào hồn, diễn tả hồng ân cao cả vô song của Chúa cứu thế).

Giáng Sinh là ngày ánh sáng của Thiên Chúa đến với con người. Ánh sáng đó đã đến và soi sáng cho những ai chịu đi trong ánh sáng. Nhưng ánh sáng cũng trở thành bóng tối nếu người ta cứ nhất định quay lưng lại.

Chúa Giáng sinh đem tới niềm vui cứu độ, sự tươi mát, nỗi hy vọng bao la. Chính vì vậy, trong mùa này, dân chúng cũng trang hoàng một loại cây thông, tiên khởi được thịnh hành ở Đức. Rồi ‘cây Noel’ được sử dụng rộng rãi ở nhiều nơi. Đến năm 1820 cây này được nhóm di dân người Ðức (nay ở Pennsylvania) mang sang nước Mỹ. Ngày nay, gần đến dịp Noel, người ta thường sắm một cây thông và trang trí lên đó những ngôi sao, những quả châu, dải kim tuyến lấp lánh, hoa... Cây thông Noel được xem là biểu tượng của niềm hy vọng và sức sống mới vươn lên cao, tạo them ý nghĩa trong các lễ hội Giáng sinh, cũng như để đón chào năm mới.

Bài học Chúa trao gửi cho nhân loại dịp này thật là cao cả nhiệm mầu : Người diễn tả sự trân trọng của Thiên Chúa đối với con người, qua mầu nhiệm nhập thể. Giáng Sinh là mầu nhiệm của Thiên Chúa. Nhưng trong mầu nhiệm này, con người chiếm vị trí trung tâm.

Chúa Giêsu giáng sinh đem đến cho ta niềm hi vọng lớn lao. Chúa Giêsu giáng sinh đổi mới tâm hồn ta. Và Người mong chờ ta sống một đời sống mới, xứng đáng với phẩm giá cao cả do ân sủng Chúa ban. Người bày tỏ tình yêu của Thiên Chúa qua sự đồng cảm lớn lao, đến độ đồng hóa mình với con người. Vì yêu thương, Chúa đã xuống thế làm người. Vì yêu thương, Chúa cùng chịu chung số phận với loài người.

Sống tinh thần Giáng Sinh

Giáng sinh là lễ của tình thương. Tình thương cần được chia sẻ cho anh em đồng loại. Thế giời đang thiếu vắng tình thương. Người ta đang thực hành văn hóa sự chết. Ích kỷ và ghét ghen đang ngự trị khắp nơi. Trước hết ta hãy dâng lại cho Chúa Hài Nhi trọn vẹn trái tim và cuộc sống. Hãy theo chân 3 vua để chân thành tới thờ lạy và tạ ơn. Hãy rao giảng văn hóa yêu thương tha thứ.

Mừng lễ Giáng sinh chúng ta chúc cho nhau những lời chúc tốt đẹp : Giáng sinh vui vẻ, cuộc sống an khang, gia đình hạnh phúc... Nhưng thiết tưởng, những lời chúc tốt đẹp đó sẽ vẫn mãi chỉ là những câu những chữ trên sách vở, nếu mỗi người chúng ta không làm một vài nghĩa cử yêu thương nào đó, cho chính người thân yêu của mình nơi gia đình, cho người đồng nghiệp nơi công sở, cho người bà con nơi xóm ngõ.

Giờ đây, thay vì ngồi nguyền rủa bóng đêm của hận thù, bất công và chia rẽ, mỗi người hãy thắp lên ngọn nến của yêu thương, công bằng và hiệp nhất. Có như vậy, biến cố ‘Ngôi Lời nhập thể’ mới trở nên niềm vui và niềm hạnh phúc đích thực cho tất cả và từng người chúng ta.

Nếu lễ GS năm nay là dịp để chúng ta tỏ lòng yêu mến nhau nhiều hơn, qua việc tương trợ nhau, tôn trọng nhau, nhất là tôn trọng phẩm giá và sự sống con người, ngay cả với những người thấp cổ bé miệng nhất, và nếu vào dịp lễ GS năm nay, mỗi người chúng ta tạo một món quà mang lại niềm vui cho người khác, nhất là ‘niềm vui tin mừng’ cho tha nhân, thì có lẽ chúng ta mới thực sự là những người đến viếng và hiểu lòng Hài nhi Giêsu nằm trong máng cỏ, và chúng ta mới thực sự là người đón nhận lời mà các thiên thần hát trong đêm nay :

“Vinh danh Thiên Chúa trên trời,

bình an dưới thế cho người Chúa thương.”

 

Gần đến ngày lễ Giáng Sinh năm nay, Trung Tâm Nghiên Cứu Pew cho công bố cuộc thăm dò mới nhất của họ, cho thấy nhiều người Mỹ hơn không còn coi trọng các khía cạnh tôn giáo chung quanh câu truyện Giáng Sinh của Thánh Kinh nữa. Càng ngày, càng có nhiều người hơn coi Lễ Giáng Sinh là một ngày lễ văn hóa, nhưng riêng Joseph Mussomeli, người từng phục vụ ngành ngoại giao Hoa Kỳ trong 35 năm tại khắp các nhiệm sở như Ai Cập, Afghanistan, Marốc và Phi Luật Tân, cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Slovenia và Vương Quốc Cambodia, thì Lễ Giáng Sinh chỉ có ý nghĩa khi nó là một ngày Lễ Tôn Giáo. Mười hai con đường tới Lễ Giáng Sinh chính là bài viết của Ông đăng trên The Imaginative Conservative. Chúng tôi xin lược dịch để qúy vị thưởng lãm nhân Mùa Giáng Sinh 2017.

Nếu Lễ Giáng Sinh là một điều gì đó, thì hẳn là một cuộc cách mạng của trái tim chống lại cái thứ răng đền răng của thế giới, chống lại việc thế giới đòi cân bằng cán cân và sửa mọi cái sai bằng một nền công lý cứng rắn. Sau cùng, nếu thế giới được cứu vớt, thì chính là lòng thương xót chứ không phải công lý sẽ cứu nó…

I. Khi lạ lùng là điều duy nhất có ý nghĩa

Lễ Giáng Sinh là một điều hết sức vô nghĩa. Đúng theo nghĩa đen. Trong 32 năm qua, tôi vốn thưởng thức thức ăn, ca hát, cảnh lộng lẫy trưng bầy, và nhất là đèn lóng lánh, nhưng tôi chưa bao giờ tin câu truyện đáng tin. Với tôi, câu truyện Ngày Giáng Sinh hoàn toàn vô nghĩa. Tệ hơn nữa, nó còn là một lời phỉ báng và lăng nhục Do Thái Giáo, là tôn giáo duy nhất, trong nhiều thế kỷ, đã cẩn trọng và một cách mẫn cảm tự thanh tẩy mình khỏi xúc cảm ngoại giáo. Nhưng, một cách nào đó, cái huyền thoại ngớ ngẩn nhất của ngoại giáo về một vị thần trở thành người phàm, đã nhiễm độc đức tin được đóng ấn và che chở bậc nhất về phương diện giải thích này. Quả là một ý niệm phạm thượng và thực sự nực cười khi cho rằng Đấng Khôn Tả, Đấng Bất Khả Niệm, Đấng Vô Hạn, và Đấng Vĩnh Hằng lại có thể bước xuống hay ngó xuống để thành người phàm! Làm thế nào Đấng mà đến tên người ta cũng không dám nói ra vì sợ nói ra sẽ đặt giới hạn cho điều vốn vô giới hạn lại có thể trở thành một phàm nhân tầm thường: yếu đuối, đau đớn, lu mờ?

Và rồi, một cách không ngờ, cái nhìn của tôi đã thay đổi. Bởi vì, một cách không ngờ, tôi trở thành một người cha. Điều trước đây đối với tôi là phi lý và kỳ cục đã trở thành hiển nhiên và tự nhiên đến phi lý. Con trai Isaac của tôi sinh tháng Ba năm 1984, và chỉ trong vòng vài tháng, cháu bị đau. Không có gì nghiêm trọng, nhưng đối với người mới làm cha, thì mọi cái sụt sịt hình như cũng là sắp chết cả. Một ngày kia, tôi từ sở về nhà, thấy Sharon, vợ tôi, đang nằm co trên một chiếc ghế, đung đưa cháu Isaac, cả hai mẹ con cùng khóc như mưa, nước mắt chan hòa khắp má. Nàng không chịu buông cháu ra, nhưng tôi cũng ôm được cháu vào lòng và cố gắng làm cháu im, nhưng tất cả những điều tôi nói và làm chẳng có hiệu quả gì hết. Chúng tôi dành nhiều tiếng đồng hồ lục lọi sách vở y khoa để tìm cách giúp cháu; tôi mê mải gọi cho văn phòng bác sĩ, nhưng không có ý kiến nào của ông hữu dụng cả. Chúng tôi cho cháu uống thuốc và bế cháu đi quanh vừa đi vừa vỗ về cháu và thức đến nửa khuya cứ khắc khoải không biết cháu có sống qua ngày không. Chúng tôi khiếp sợ và chết điếng, không biết phải làm gì. Rồi tôi làm điều mà phần lớn các cha mẹ khác đều làm: tôi bắt đầu cầu nguyện – nài xin cho cháu đỡ hơn, nhưng chẳng có chi thay đổi. Rồi, lại một lần nữa, giống như bất cứ bậc cha mẹ nào khác, dù là vô thần điên dại nhất, lời cầu xin của tôi biến thành lời mặc cả: Xin để con chịu đau khổ thay cho cháu. Xin để con đừng để cháu: “trời ơi, đất ơi, chúa ơi, hãy để chỉ một mình con thôi. Xin ngưng, đừng để thằng nhỏ khóc”. Nhưng mọi sự vẫn như cũ. Rồi, vì quá vô vọng, tôi nói thầm trong ý nghĩ: “Cho dù cháu không thể đỡ hơn, thì ít nhất, ít nhất, trời ơi, hãy để con chia sẻ cái đau của cháu; hãy để con ít nhất được tham dự vào nỗi thống khổ của cháu”. Và một lần nữa, cũng chẳng ăn thua gì.

Một lúc sau, cùng đêm, khi Isaac thiếp ngủ vì kiệt sức, tôi nhận thấy việc tôi muốn đổi chỗ với đứa con của mình và chia sẻ nỗi đau của cháu là chuyện bình thường và có thể đoán trước, cho dù tôi không hẳn là một người cha gương mẫu. Dường như đây là một lực đẩy phổ quát khiến phần lớn con người và nhiều loài có vú sẵn sàng hiến chính mạng sống mình cho con cái. Và từ đó, đối với tôi, cái lực đẩy phổ quát này hình như là một chân lý bất biến có tính vũ trụ. Nó là một thực tại hiển nhiên đến nỗi bị che khuất cả hàng bao thiên niên kỷ qua. Và mặc dù lúc ấy, tôi vẫn chưa tin Thiên Chúa hiện hữu, nhưng, sau cái đêm hãi hùng kia, tôi tuyệt đối chắc chắn rằng nếu có một Thiên Chúa, thì hẳn nhiên Người phải tốt ít nhất cũng như tôi và chủng loại của tôi. Thì hẳn nhiên, Người phải có xu hướng nhiều hơn và quyết tâm nhiều hơn, sáng thế của Người sẽ không chịu đau khổ một mình, không bao giờ phải chịu đựng bất cứ điều gì khủng khiếp mà chính Người lại không dự phần vào. Và nhờ việc Người dự phần vào, lại không nâng cao, thanh tẩy và bí tích hóa chính đau khổ.

II. Có đám đông: Ông Giuse già, tội nghiệp

Chẳng hợp tình hợp lý. Chút nào. Có lẽ vì ông trùng tên với tôi hay có lẽ nay tôi cũng già như ông hồi ấy, nên tôi nghĩ Ông Giuse không được đối xử tốt bao nhiêu trong câu truyện Giáng Sinh. Tất cả chỉ nói về bé thơ và người mẹ - thậm chí cả các mục đồng lẫn các Khách Thông Thái cũng được lưu ý nhiều hơn. Trời đất, đến những con thú ồn ào, nặc mùi hôi và anh chủ quán thô lỗ cũng được chú ý nhiều hơn! Thưa Ông Giuse già nua, mỏi mệt và lo âu. Tôi hồ nghi ngay cả bà Maria, trẻ trung, đầy sức sống và tự tin như thế, có lẽ cũng thắc mắc không biết ông chồng già, hom hem của mình có thực sự sống lâu thêm hay không dưới sức căng và áp lực của cuộc hành trình dài từ Nadarét… và gánh nặng của việc làm cha lúc tuổi đã xế chiều.

Ông luôn ở hậu trường, ông luôn giữ im lặng; ông chỉ luôn có mặt ở đó. Nhưng khi càng bước vào vai trò đó nhiều hơn, không tài nào đuổi kịp một đứa con nhỏ tuổi và không thoải mái với việc phải ở trung tâm sự việc, tôi mới bắt đầu ngờ rằng đó là cách Ông Giuse muốn thế. Ông cảm thấy mình ly tâm mỗi ngày một xa hơn, ra những vòng ngoài của câu truyện, nhưng không phải vì ông bị đẩy qua một bên. Đúng hơn, ông hiểu rằng ông không thể ở trung tâm mà vẫn còn ở bên cạnh họ. Ông ở mãi vòng ngoài và chính ở vòng ngoài mà ông tìm được trung tâm của mình. Quả là một trong những phép lạ hàng ngày của sống và yêu thương khi không hề có một trung tâm nhưng mọi người đều luôn ở trung tâm của một gia đình yêu thương bất kể họ ở vòng ngoài hay xa xôi thế nào về phương diện tâm thức, không gian và thời gian.

III. “Thời gian kỳ diệu nhất trong năm”?

Ta hãy nhất quyết trung thực: không phải ai ai cũng hân hoan vào thời điểm này trong năm. Ta rất dễ quên điều này: biết bao ánh đèn và tiếng cười; biết bao rượu nho và bài ca; nên đôi khi khó nghe và thấy cái đau khắp quanh ta. Nhưng Lễ Giáng Sinh có thể là thời gian để buồn sầu và tiếc nuối, và chắc chắn, là thời gian khi ở một mình và cảm thấy lạc lõng trở nên sắc cạnh hơn, rõ ràng hơn, và đè nặng lên ý thức của ta hơn. Tỷ lệ tự tử tăng lên, và trầm cảm cùng thất vọng đem lại thiệt hại khủng khiếp. Làm gì có ngày nghỉ cho những người đang đau đớn; không ngày thánh thiêng nào xua đuổi được sợ sệt và buồn sầu. Lễ Giáng Sinh đến để hàn gắn và xoa dịu, và nó nên mang tới niềm vui, nhưng nó cũng có thể đâm thâu như một con dao và đập nát như một chiếc búa những ai thấy mình đứng riêng và cô đơn. Ngay khi tôi đang gõ chữ đây, hàng trăm người đang bị giết khắp trên thế giới sát nhân này, và hàng ngàn người nữa đang chết cái chết đau đớn vì bệnh lạ và những bệnh hết sức thông thường như hận thù và tham lam. Hàng năm, hàng chục học sinh bị giết trong các vụ thảm sát ở trường, khắp trên thế giới, từ Hoa Kỳ tới Pakistan — nay như cơm bữa đến nỗi không còn gây sửng sốt: Một vụ Sát Hại Các Thánh Anh Hài được lặp lại quá nhiều. Con cái vĩnh viễn mất khỏi gia đình; các sự sống kết liễu gần như trước khi bắt đầu: một nỗi xé lòng đem chúng ta trở lại với thực tại đen tối giữa tuần Giáng Sinh.

Có lẽ huyền thọai tệ nhất của Giáng Sinh, sự dối trá đích thực và nguy hiểm nhất là tin rằng dù sao, Giáng Sinh cũng đã thay đổi bản chất con người một cách kỳ lạ và làm dịu sự mất mát của con người. Nhưng đó không phải là Giáng Sinh. Các mất mát là có thật và hết sức đau đớn. Về Giáng Sinh, không hề có gì kỳ diệu thần thông cả, ít nhất cũng không kỳ diệu thần thông gì hơn tình yêu và hy sinh. Tình yêu và hy sinh thực sự lạ lùng hơn là kỳ diệu thần thông; chúng là một thách thức cương nghị nhất định chọn sự sống chứ không chọn sự chết, nhất định chọn hy vọng ngay trong lúc thất vọng khốn khổ nhất. Bởi thế, hôm nay, giữa tiếng ca hát, nói cười và tình bạn, ta nên buồn đau với người đau, ngay khi đang hân hoan trang hoàng nhà cửa và chuẩn bị cho ngày lễ vui tươi, dâng lời cầu nguyện cho những ai đang đau chịu các mất mát không thể tả nổi, và đặc biệt tưởng nhớ những người mà nỗi đau đớn và mất mát trở nên tệ hơn trong thời điểm này trong năm. Lễ Giáng Sinh đầu tiên không phải là tiên phong tức khắc của niềm vui phổ quát và hòa bình thế giới, mà chỉ là lời hứa một ngày nào đó sẽ như thế. Giáng Sinh không tẩy xóa bóng tối; bóng tối vẫn đang thống trị hầu như ở mọi nơi, nhưng tình yêu đang chiếu rọi lên nó, một cách sáng lạn và thách thức.

IV. Niềm vui đen tối của thất vọng

Tôi từng sống phần lớn đời tôi giữa những người bị ám ảnh bởi những câu truyện đen tối, gây trầm cảm đầy bạo lực, thối nát, và nghèo đói: Phi Luật Tân, Afghanistan, Ai Cập, Sri Lanka, và nhất là Cambodia. Tôi cũng từng sống tại các xã hội giầu có hơn và tiến bộ hơn như Slovenia và Hoa Kỳ. Và tôi luôn luôn ngỡ ngàng bởi sự tương phản: người Phi Luật Tân, người Ai Cập, người Cambodia nghèo, thất vọng, chật chội sống với nhau như thế … nhưng lại rất vui tươi; trong khi ở đây, ở Hoa Kỳ này và ở Slovenia nữa, có rất nhiều điều đẹp đến mê hồn, hết sức trù phú… nhưng lại ảm đạm. Tôi bắt đầu thắc mắc điều gì khiến tạo ra một niềm vui đầy thách thức như thế giữa bạo lực và nghèo khổ, và điều gì cứ khiến người ta phải thất vọng ngay giữa một sự dư thừa như vậy?

Tôi ngờ rằng có một điều gì lôi cuốn, thậm chí quyến rũ, nơi thất vọng. Một số người trong chúng ta không những bị lôi cuốn mà thực ra còn nài nỉ một giải thích đen tối hơn về thực tại. Trong linh hồn, có một điều gì đó hân hoan trong cay đắng và hư vô. Một số người chào đón vẻ đẹp tàn bạo, nhìn lên đêm đen đầy sao tin rằng mình đang cô đơn, hoàn toàn cô đơn, mạnh bạo đối diện với bóng tối vô tận, với trống vắng không gian, một cách khắc kỷ đương đầu với hay điên cuồng làm ngơ vẻ dửng dưng lạnh lùng của hiện hữu, chấp nhận sự phi lý của mọi luân lý tính và sự trống không của xúc cảm. Can đảm chấp nhận rằng mọi sự họ cảm giác thấy, cũng như nghĩ, cảm, và tin, bất kể cả họ có tin Thiên Chúa hay không, đều chỉ là hỗn hợp tình cờ, được xếp đặt trước gồm các sung lực điện hóa (electro-chemical), kinh nghiệm bản thân, và điều kiện hóa xã hội. Chấp nhận rằng không hề có một tiêu chuẩn nào cho bất cứ điều gì và chỉ có lại sự can đảm lạnh lùng, dù ngay cả ý niệm can đảm này cũng rỗng tuếch và vô nghĩa vì cả nó nữa cũng chỉ được vật chất tiền định. Có một niềm khoái lạc nào đó khi cảm thấy sự rỗng tuếch này, thậm chí một thứ tự do nào đó: được thoát khỏi sức đẩy trọng lực của nền luân lý này hay nền luân lý nọ, hoàn toàn giải thoát để được làm bất cứ điều gì hay không làm điều gì cả.

Nhưng niềm vui đen tối trên đã bị cướp đi; nó đã bị xé nát. Với tiếng khóc thầm lặng và cú ngáp trẻ thơ, đen tối trên đã ra tan tành: tiếng kêu trẻ thơ đã đâm thủng cõi không thể đâm thủng và đem nó tới chỗ đầu hàng; bàn tay nắm ghì của trẻ thơ đã kéo vũ trụ lại gần hơn và sưởi ấm nó bằng cả nụ cười lẫn nước mắt.

V. Ca ngợi ngoại giáo

Với bài ca, rượu nho và tiếng cười, chúng ta mời mùa Giáng Sinh tới. Nay, tôi đã chính thức và hợp pháp là một ông già, thế nhưng đèn đóm Giáng Sinh vẫn thôi miên tôi. Đối với tôi, chúng cầu kỳ đến thích thú, mặc dù tôi biết nhiều người không thích chúng. Lý do thì có nhiều. Người chính xác về chính trị sợ đèn đóm có thể gây bực mình cho các tôn giáo khác và cả người không tin nữa, vả lại, chúng ta cần mẫn cảm đối với các cảm quan bị thương tổn của họ. Những người duy bảo tồn môi trường một cách gắt gao tấn công việc sử dụng năng lượng một cách hoang phí, trong khi cảnh sát “thẩm mỹ” thì ngỡ ngàng trước sự lòe loẹt của việc trưng bầy. Nhiều người khác sợ rằng đèn đóm này có thể pha trộn một cách nguy hiểm giữa nhà nước và Giáo Hội, một nỗi sợ khá lớn đang bàng bạc nơi phe tả ở Hoa Kỳ và cạnh tranh về mức độ phi lý với nỗi sợ xưa cũ đối với chủ nghĩa cộng sản của phe hữu. Các chống đối khác có tính tôn giáo nhiều hơn. Người thanh giáo (puritans) bài bác hoàn toàn việc cử hành Giáng Sinh; tôi cho rằng đối với họ, cử hành một điều thánh thiêng bằng những chuyện phàm trần như âm nhạc, khiêu vũ, vui cười và đèn đóm là một điều làm nó mất phẩm giá. Những người thanh giáo thời nay, tuy có ý hướng tốt, vẫn ta thán cái xu hướng duy vật chất của dịp lễ, khi người ta dành lượng thời gian và tiền bạc vô lối vào việc mua quà tặng và tiệc tùng. Còn tôi, dù đôi khi cũng thắc mắc chuyện Giáng Sinh bị thương mại hóa và duy vật chất quá đáng, nhưng phần lớn tôi vẫn ham mê trong đó và ít có lo lắng quá đáng rằng nó đã trở thành một cử hành quá ư là ngoại giáo. Dù sao, nó cũng là Ngày Lễ Giáng Sinh: một thời điểm để hân hoan một cách quá lý và quá thường.

Chúng ta nên nhớ rằng vào ngày Giáng Sinh đầu tiên, những tặng phẩm nực cười đến phát khóc đã được dâng tặng bằng vàng, nhũ hương và mộc dược. Và mặc dù một số nhà thần học thấy giá trị biểu tượng nơi các tặng phẩm này, nhưng không ai chối cãi được rằng chúng hoàn toàn có tính thực tiễn hay hữu dụng một cách đặc biệt. Ừ thì, có thể vàng… nhưng khó mà nghĩ được món quà nào phi lý cho một trẻ sơ sinh hơn là nhũ hương và mộc dược! Thay vì chăn ấm hay thức ăn nóng, tặng phẩm lại là những món kỳ quặc và buồn cười đến thế. Và chắc chắn, 2 ngàn năm trước làm gì có những dây đèn điện, nhưng là cả đoàn thiên thần loan báo cuộc ra đời. Quả là quá phô trương và tới mức thổi phồng.

Một phần cái thiên tài của Kitô Giáo ngày xưa là không loại bỏ sự vui thích của ngoại giáo trong thế giới tự nhiên, mà chỉ tái tạo nó dưới hình thức bớt hung dữ, nhiều lành mạnh hơn mà thôi: ít thờ phượng thiên nhiên, nhưng tôn trọng nó hơn. Khi chọn ngày lễ của Rôma xưa làm lễ Giáng Sinh, Giáo Hội không chỉ khôn khéo, mà còn được linh hứng nữa. Liên kết lễ Giáng Sinh với việc cử hành thiên nhiên xưa kia nhắc ta nhớ rằng vật chất tự nó là một điều tốt từ trong nội tại, chứ không phải điều xấu. Nhiều người tự gọi mình là “người tôn giáo” nhưng lại có xu hướng ghét bỏ sự vật trần đời, trong khi Nhập Thể bác bỏ cả các khẳng quyết duy thanh giáo lẫn duy hư vô cho rằng sự sống và vật chất thẩy đều xấu xa. Càng nhiều bài ca càng tốt. Càng nhiều tiếng cười càng hay. Và đèn đóm càng lòe loẹt, thì khung cảnh càng vui tươi!

Kỳ sau: VI Sợ Sệt và Yêu Thương

 

CHÀO MỪNG MÙA GIÁNG SINH
Ảnh của Nguyễn Đức Cung
Bỗng dưng đồng vắng hoan ca
Bỗng dưng trần thế hóa ra thiên đàng
Chói ngời ngàn vạn hào quang.
(Trích thơ của Trầm Tĩnh Nguyện)