(Bđ I : Dcr 8, 20-23 ; Bđ II : Ep 4, 11-16 ; TM : Ga 17,11b. 17-23)
(Lạng Sơn, 9.4.2016) - Trong đêm Tiệc Ly, Chúa Giêsu đã cầu xin cho các môn đệ điều cần thiết nhất : HIỆP NHẤT. Bốn lần trong đoạn văn Tin Mừng vừa nghe, Chúa Giêsu xin cho các môn đệ được nên một : “UT SINT UNUM”.
1. Hiệp nhất là điều kiện sống còn của mọi cơ cấu, thể chế. Cơ cấu nhỏ nhất như gia đình, giữa vợ và chồng, cha mẹ và con cái, anh chị em ruột với nhau ; có cấu lớn như Giáo Hội, giáo phận, giáo xứ, giữa người lãnh đạo và các tín hữu. Thiếu nó, mọi cơ cấu sẽ tan nát, đổ vỡ.
Chúa Giêsu biết rồi đây GH của Ngài sẽ phải đối mặt với nhiều nguy cơ làm tan rã. Thực thế, sau khi Chúa về trời, GH đã lập tức đối diện với thách đố này, được ghi lại trong Công Vụ, ta liệt kê hai trường hợp : 1. Các tín hữu Do thái theo văn hóa Hy Lạp kêu trách những tín hữu Do Thái bản xứ, vì trong việc phân phát lương thực hàng ngày, các bà góa trong nhóm họ bị bỏ rơi, khiến các tông đồ phải cắt đặt các thầy phó tế (Cv 6,1-6) ; 2. Sự chia rẽ giữa tín hữu Do thái với tín hữu gốc dân ngoại trong việc cắt bì, giữ luật Môsê, khiến các tông đồ phải triệu tập công đồng Giêrusalem (Cv 15). Rồi theo giòng lịch sử, đã xảy ra nhiều lạc thuyết, nhiều cuộc ly khai khiến GH bị phân chia thành các GH như Chính Thống giáo, Anh giáo, Tin Lành… Thật là vết thương lớn trên thân thể của Chúa Giêsu là GH.
Ý thức như thế, GH luôn nỗ lực bảo vệ sự hiệp nhất. Trong mọi thánh lễ, GH cầu nguyện : “Xin đoái thương ban cho Hội Thánh được bình an và hiệp nhất như ý Chúa muốn”.
2. Duy trì sự hiệp nhất là trách nhiệm của mọi kitô hữu, đặc biệt là của hàng giáo phẩm, của các vị lãnh đạo : đối với GH toàn cầu là ĐTC ; đối với GH địa phương (giáo phận) là ĐGM. Đây là trách nhiệm hàng đầu và quan trọng của giám mục, người được giao phó hướng dẫn giáo phận, linh mục và đoàn chiên. Trong tông huấn Niềm vui của Tin Mừng, ĐTC Phanxicô đã sử dụng một hình ảnh rất sinh động khi viết : “Giám mục phải luôn luôn nuôi dưỡng sự hiệp thông truyền giáo này trong Giáo Hội địa phương của mình, theo lý tưởng của các cộng đoàn Kitô giáo tiên khởi, ở đó các tín hữu đều một lòng một trí với nhau (xem Cv 4:32). Để làm điều này, có khi ngài sẽ đứng trước dân, chỉ đường cho họ và giữ cho niềm hi vọng của họ luôn sống động. Khi khác, ngài chỉ cần ở giữa họ bằng một sự hiện diện khiêm tốn và nhân từ. Khi khác nữa, ngài sẽ phải đi theo họ, giúp đỡ những ai bị bỏ lại đàng sau, và trên hết, để cho đoàn chiên tự mình mở ra những lối đi mới” (EG số 31).
Ngày 19.9.2014, trong cuộc tiếp kiến 120 giám mục mới được bổ nhiệm về dự khóa bồi dưỡng ở Roma (tôi hân hạnh có mặt trong khóa này), ĐTC Phanxicô dùng một hình ảnh khác cũng rất đẹp để nói về giám mục như sau : “Các giám mục là những lính gác, có thể đánh thức Giáo Hội của mình, là những người có thể trồng tỉa chín vàng cho cánh đồng của Chúa, là những mục tử có thể phục hồi sự hiệp nhất, thả lưới và thắng vượt sự chia rẽ”.
3. Muốn bảo vệ được sự hiệp nhất này, dựa vào Lời Chúa mà chúng ta vừa nghe, tôi xin liệt kê những điểm thiết yếu mà một giám mục phải có :
- Hiệp nhất với Thiên Chúa. Chúa Giêsu cầu nguyện như sau : “để tất cả nên một, như Cha ở trong con, và con ở trong Cha, để họ cũng ở trong chúng ta” (c.21) ; và “để họ được nên một như chúng ta là một” (c.22). Ba Ngôi luôn hiệp nhất với nhau. Hiệp nhất với Chúa sẽ dẫn đến hiệp nhất với nhau. Giám mục cần kết hiệp mật thiết với Chúa, để sẽ trở thành chất keo kết nối mọi người với nhau.
- Gắn bó với giáo phận : (nói cách khác là hiệp nhất với giáo phận). Trong bài nói chuyện với các giám mục ngày 19.9.2014 trên đây, ĐTC nhắn nhủ các giám mục phải thường xuyên có mặt trong giáo phận mình. Ngài nói : “Tôi cảm thấy trách nhiệm của mình là phải nhắc nhở các mục tử Giáo Hội, về mối ràng buộc bất khả phân ly giữa sự hiện diện thường xuyên của giám mục với sự thăng tiến của đàn chiên. Mọi cải cách thực sự trong Giáo Hội của Chúa Kitô đều bắt đầu bằng sự hiện diện, và nó khởi đầu bằng sự hiện diện của Chúa Kitô, Đấng không bao giờ vắng mặt nhưng luôn ở cùng chúng ta, và cũng cần đến sự hiện diện của mục tử, người cai quản đại diện Chúa Kitô. Đây không phải chỉ là một lời khuyên đạo đức. Ngài trích giáo huấn của Công đồng Trentô : “Khi mục tử trốn tránh trách nhiệm của mình và người ta không dễ gặp được ngài, thì mục tử đó đang đẩy việc chăm lo mục vụ cho đàn chiên và ơn cứu độ của các linh hồn vào vòng nguy hiểm”. Có gắn bó với giáo phận thì mới làm cho giáo phận hiệp nhất được.
- Cầu nguyện. Giám mục phải là người cầu nguyện cho đoàn chiên mà Chúa giao phó cho mình, theo gương Chúa Giêsu luôn cầu nguyện cho các môn đệ. Trong bài giảng lễ ngày 22.01.2016 tại nguyện đường thánh Matta, ĐTC nói : “Nhiệm vụ đầu tiên của một giám mục là ở với Chúa Giêsu trong cầu nguyện. Công việc đầu tiên của một giám mục không phải là đề ra các kế hoạch mục vụ. Cầu nguyện chính là nhiệm vụ đầu tiên! Nếu giám mục nào đó không cầu nguyện hay cầu nguyện ít, thì GH sẽ bị suy yếu và dân Chúa phải khốn khổ”. Bài đọc 2 trích thư gửi tín hữu Êphêsô cho biết nhờ giám mục cầu nguyện mà “dân Chúa sẽ đạt tới sự hiệp nhất trong đức tin và trong sự nhận biết Con TC, tới tình trạng con người trưởng thành, tới tầm vóc viên mãn của Đức Kitô”.
4. Thưa quí cha và anh chị em giáo phận Lạng Sơn thân mến,
Hôm nay, anh chị em vừa tiễn Đức Cha Đặng đức Ngân rời giáo phận để đi nhận nhiệm sở mới là Đà Nẵng, vừa đón Đức Cha Châu ngọc Tri, vị chủ chăn mới. Ước gì anh chị em sẽ thực hiện được lời kêu gọi của Đức Cha Ngân trong thư gửi giáo phận ngày 13.3.2016 : “Đặc biệt, cũng như gia đình Giáo phận đã yêu thương, cộng tác giúp đỡ tôi thế nào, thì hãy tin mến, yêu quý, hiệp nhất, đồng hành và cộng tác với Đức Cha Giuse Châu Ngọc Tri, Tân Giám mục Giáo phận như vậy, để cùng Ngài phát triển Giáo phận truyền giáo Lạng Sơn-Cao Bằng”.
Để được vậy, xin anh chị em cũng nỗ lực thực hiện 3 điều trên đây : - Hiệp nhất với Chúa; - Gắn bó với nhau, và - Cầu nguyện cho giám mục của anh chị em. ĐTC Phanxicô cũng nói: “Giáo Hội không thể không có giám mục. Vì vậy, tất cả chúng ta phải cầu nguyện cho các giám mục của chúng ta. Đó là nghĩa vụ của tình yêu, nghĩa vụ của con cái đối với Cha, là nghĩa vụ của anh em để giáo phận được hiệp nhất trong việc làm chứng cho Chúa Giêsu Kitô sống lại và hiện đang sống”.
Ý tưởng sau cùng này cũng là điều mà ngôn sứ Zacaria đã tiên báo trong bài đọc I, và tôi mong sẽ thành hiện thực tại giáo phận Lạng Sơn – vốn là giáo phận truyền giáo - dưới sự hướng dẫn của Đức Cha Giuse Châu Ngọc Tri, đó là sự hiệp nhất trong giáo phận sẽ đưa đến hiệu quả truyền giáo : “Trong những ngày ấy, mười người đàn ông thuộc mọi ngôn ngữ trong các dân tộc sẽ níu lấy áo của một người Giuđa mà nói : “Chúng tôi muốn đi với anh em, vì chúng tôi đã nghe biết rằng TC ở với anh em”. Ước gì được như vậy. Amen.
+ Anphong Nguyễn Hữu Long
Giám mục Phụ tá Hưng Hóa