Ai rồi cũng chết, cả Chúa Giêsu cũng đã không tránh khỏi thân phận này. Điều quan trọng là được chết lành. Theo Kitô giáo, chết lành tuy mang nghĩa chết trong thanh thản, nhưng ý nghĩa cao qúi nhất là chết trong sự thánh thiện hay như Kinh “phó dâng” người Công Giáo thường đọc mỗi đêm: “Chớ gì sống chết con được giữ một lòng kính mến Chúa luôn”. Thành thử, trong tháng các linh hồn này, ta hãy dựa vào các thánh và những người Công Giáo thuần thành để học hỏi thế nào là chết lành. Chúng tôi dựa vào một số bài trên trang mạng https://www.hourofourdeath.org (Giờ chúng ta chết), để trình bầy một số khía cạnh của nó.

1. Lý do bất ngờ thầy Gregory là người thánh thiện

Trong số báo ngày 22 tháng 3 năm 2019, Trang mạng trên cho đăng lại một bài viết ngắn của Cha Thomas Merton về cái chết của một tu sĩ cùng dòng:



Hôm qua — Thứ Tư Ăn Chay Bốn Mùa — Thầy Gregory qua đời. Tất cả các tu viện trưởng đều trở về từ Georgia và tôi là người cầm bình hương trong tang lễ. Tôi phát hiện ra rằng mình sẽ trở thành người cầm bình hương ngay trước Giờ Kinh Sáng. Tôi được chỉ định canh thức bên cạnh cơ thể từ mười hai giờ đến mười hai giờ ba mươi - trong lúc có bữa tối. Và đó là một ngày ăn chay đen tối. Hai người được chỉ định thay thế chúng tôi thơ thẩn đến muộn khoảng năm hoặc mười phút, sau khi đã ăn no nê. Chúng tôi vội vã đi đến nhà ăn. Tôi đói đến mức định đi thẳng qua tường vào nhà ăn thay vì đi vòng qua cửa để vào.
Cứ như vậy cả ngày.

Hôm nay trời thật đẹp. Mặt trời chiếu sáng, hết sức ấm áp. Có những đám mây nhỏ gọn gàng trên bầu trời xanh.

Đất nâu chất đống cao trên mộ của thầy Gregory tội nghiệp, người hóa ra là người Thụy Sĩ. Lý do tại sao thầy thường đi khập khiễng là một ngày nọ, một con bò đực đã ném thầy qua một bức tường đá và suýt làm thầy bị gãy lưng.

Thầy Gregory là một ông già thánh thiện, và trong những năm cuối đời, mọi việc thầy làm đều tốn nhiều công sức đến nỗi dường như thầy hoàn toàn không còn tham dự công việc căng thẳng phải đi vòng quanh các trạm Đàng Thánh giá hoặc di chuyển từ nơi này sang nơi khác trong ca đoàn hoặc leo lên các bậc bàn thờ để rước lễ. Thầy có một cái mũi khoằm vĩ đại và đi lại gần như gập đôi, tuy nhiên không chấp nhận việc sử dụng gậy.

Tôi hỏi Cha Bề trên điều gì đã làm Thầy thánh thiện như thế. Tôi không biết tôi hy vọng nhận được loại câu trả lời nào. Có lẽ tôi sẽ rất vui khi được nghe điều gì đó về tinh thần cầu nguyện sâu sắc và đơn sơ, điều gì đó về những đỉnh cao không nghi ngờ của đức tin, sự trong sạch của trái tim, sự thinh lặng nội tâm, sự cô tịch, tình yêu dành cho Thiên Chúa. Có lẽ thầy đã nói chuyện với những con chim, giống như Thánh Phanxicô chăng.

Cha Bề trên trả lời rất nhanh: ngài nói, “Thầy lúc nào cũng làm việc”. Thầy thậm chí không biết làm thế nào để nhàn rỗi. Nếu bạn sai thầy ra ngoài chăm sóc đàn bò trên đồng cỏ, thầy vẫn có nhiều việc để làm. Thầy mang về những xô dâu đen. Thầy không biết làm thế nào để nhàn rỗi.

Câu chuyện được lấy từ mục nhật ký ngày 18 tháng 12 năm 1947 trong nhật ký của Thomas Merton, được xuất bản dưới tên The Sign of Jonas. Merton kết thúc câu chuyện, “Tôi bước ra khỏi phòng của Cha Bề Trên với cảm giác như một người bị lỡ chuyến tàu”.

Lời bàn thêm: Trong Nửa Chừng Xuân, khi viết về lời trăn trối cuối cùng của cụ Tú Lãm với hai con Mai và Huy, Khái Hưng cũng nâng việc làm lên hàng những giá trị tối hậu: “Huy cũng làm theo chị, đứng dậy cúi đầu gần sát mặt người sắp từ trần, để nhận lấy những lời giáo huấn tối hậu. Cụ Tú sẽ động môi thì thầm:
- Lẽ tất nhiên, ai cũng phải chết. Các con không nên buồn. Lúc nào cũng phải vui thì mới đủ can đảm, đủ nghị lực mà sống ở đời. Hai con nên theo gương cha. Cha vui đến giờ cuối cùng.
Cha hy vọng thế nào các con cũng làm vẻ vang cha, cho linh hồn cha ở nơi chín suối. Cha hy vọng thế nào em Huy cũng được thành tài và trở nên một người hữu dụng cho xã hội. Cha mất
đi không còn của cải gì để lại cho hai con. Cha chỉ có ba thứ gia bảo này ông cha để lại cho cha, nay cha truyền lại cho hai con mà thôi. Là giữ lòng vui, giữ linh hồn trong sạch, và đem hết nghị lực ra
làm việc.

“Sức cụ Tú chỉ còn được đến thế. Nói dứt mấy câu tâm phúc, cụ thiêm thiếp dần dần. Bên ngoài, gió vẫn thổi vù vù, hạt mưa lốp đốp trên mái ngói. Văng vẳng ở xóm xa tiếng chó sủa đêm”.

Cũng chẳng riêng gì cụ Tú Lãm của Việt Nam. Cụ Tôbít của Thánh Kinh Do Thái cũng nhắc đến việc làm, trong lời nhắn nhủ con trai Tôbia mà cụ coi như lời trăn trối cuối cùng: “Con hãy chôn cất cha cho tử tế. Hãy thảo kính mẹ con và đừng bỏ rơi người bao lâu người còn sống. Con hãy ăn ở đẹp lòng người và đừng làm điều chi phiền lòng người cả. Này con, con phải nhớ rằng mẹ con đã trải qua bao nỗi ngặt nghèo vì con, khi con còn trong dạ mẹ. Khi người mất, con hãy chôn cất người ngay bên cạnh cha, trong cùng một phần mộ.

“Con ơi, con hãy tưởng nhớ Đức Chúa mọi ngày, đừng có ưng phạm tội và làm trái mệnh lệnh của Người. Hãy thực thi công chính suốt mọi ngày đời con và đừng đi theo những nẻo đường bất chính, vì những ai sống theo sự thật thì sẽ thành công trong sự nghiệp của mình. Con hãy dùng của cải bố thí cho tất cả những ai thực thi công chính, và khi bố thí, mắt con đừng có so đo. Đối với ai nghèo khổ, con đừng ngoảnh mặt làm ngơ, để rồi đối với con, Thiên Chúa cũng sẽ không ngoảnh mặt làm ngơ. Tuỳ con có bao nhiêu, hãy cho bấy nhiêu; có nhiều thì cho nhiều, có ít thì đừng ngại cho ít. Như thế là con tích trữ một vốn liếng vững chắc cho những ngày gian nan. Thật vậy, việc bố thí cứu cho khỏi chết và không để rơi vào cõi âm ty. Vì trước nhan Đấng Tối Cao, của bố thí là một lễ vật quý giá cho những ai làm việc bố thí.
“...Và giờ đây, hỡi con, hãy yêu thương anh em con, và lòng con chớ coi rẻ anh em con, cũng như con trai con gái của dân tộc con... Thật vậy, kiêu ngạo sinh ra nhiều đổ vỡ và bất hoà, và ở dưng đưa tới túng thiếu và nghèo mạt, vì ở dưng là mẹ của đói khát”.

2. Cái chết thánh thiện của Thánh Gioan XXIII

Ngày 9 tháng 8, 2019, Trang mạng cho đăng một bài ngắn về cái chết thánh thiện của Thánh Giáo Hoàng Gioan XXIII trích từ cuốn The Good Pope của Greg Tobin và một số nguồn khác:



Vatican liên tục nói với thế giới rằng ngài bị “đau dạ dày” và “đau bao tử”. Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII sắp chết vì bệnh ung thư, và trong cơn đau liên tục và ngày càng tăng, Đức Gioan đã triệu tập và khai mạc Công đồng Vatican II, nhưng sẽ không phải là vị giáo hoàng thấy nó kết thúc. Ngài được chẩn đoán mắc bệnh ung thư dạ dày vào cuối tháng 9 năm 1962, chỉ ba tuần trước khi Công đồng bắt đầu. Ngài qua đời vào ngày 3 tháng 6 năm sau.

Chỉ một tháng trước khi ngài qua đời, Đức Gioan đã tặng một vị giám mục đến thăm một cuốn sách của ngài. Ngài viết trong phần đề tặng, Ubi Patientia, ibi laetitia: Ở đâu có kiên nhẫn, ở đó có niềm vui. Câu nói đã nắm được trọn con đường vị giáo hoàng xử sự với cơn hấp hối.

Bổn phận đầu tiên của một Giáo hoàng

Sau một buổi tiếp tân trong đó ngài tiếp nhận một giải thưởng lớn và hầu như không dự hết được, ngài về nhà và xem một bản tin truyền hình về nó. Ngài nói với người phụ tá thân cận nhất của mình, Loris Capovilla: “Vài giờ trước, tôi đã được chúc mừng và khen ngợi, còn bây giờ tôi ở đây một mình với nỗi đau của mình. Nhưng không sao cả. Bổn phận đầu tiên của một giáo hoàng là cầu nguyện và chịu đau khổ”. Sau đó, ngài nói với Capovilla rằng ngài cảm thấy “giống như Thánh Lôrensô trên vỉ sắt nung”.



Vào giữa tháng 5, sau khi ngừng xuất hiện trước công chúng, ngài đã rước lễ vào sáng sớm. Ngài nói với những người ở cùng: “Tôi đã sẵn sàng ra đi. Tôi đã đọc tất cả kinh nhật tụng của mình và toàn bộ chuỗi Mân Côi. Tôi đã cầu nguyện cho trẻ em, người bệnh, người tội lỗi.” Ngài nói thêm: “Mọi thứ có được làm khác đi khi tôi ra đi hay không? Đó không phải việc của tôi”. Ngài nói với một người bạn vài ngày sau đó, “Đừng lo lắng quá. Hành lý của tôi đã được đóng gói và tôi đã sẵn sàng ra đi”.

Ngài vẫn có lịch trình giáo hoàng của mình, mặc dù ngài không thể tuân theo nó. Nó bao gồm một chuyến đi đến Đan viện Monte Cassino, đan viện Biển Đức đầu tiên, được thành lập bởi Thánh Biển Đức vào đầu thế kỷ thứ sáu. Đan viện cách Vatican khoảng hai giờ lái xe.

Các bác sĩ của ngài nói rằng ngài không thể đi được. Họ lo lắng ngài có thể chết ở đó nếu không được chăm sóc y tế. Đức Gioan nói nếu ngài sắp sửa chết, “Tôi sẽ đi ngủ. Tôi sẽ đến một phòng trong Đan viện. Hãy nghĩ về điều đó: chết ở Monte Cassino, cái nôi của phong trào đơn tu”.

Cái chết của vị Giáo hoàng

Vào ngày 30 tháng 5, Đức Gioan bị đau nhói ở bụng. Khối u đã cắt vào ruột và ngài sớm chết vì viêm phúc mạc. Capovilla nói với ngài điều đó. Đức Gioan nói, “Hãy giúp tôi chết như một giám mục hoặc một giáo hoàng”.

Khi lãnh nhận những nghi thức cuối cùng, ngài ngăn vị linh mục lại. Ngài nói: “Bí quyết trong thừa tác vụ của tôi là tượng chịu nạn mà cha nhìn thấy đối diện với giường của tôi. Nó ở đó nên tôi có thể nhìn thấy nó trong những giây phút đầu tiên thức dậy và trước khi đi ngủ. Nó cũng ở đó để tôi có thể nói chuyện với nó suốt những giờ dài buổi tối. Cha hãy nhìn nó, thấy nó như tôi thấy nó. Những vòng tay rộng mở đó là chương trình của triều đại giáo hoàng của tôi: họ nói rằng Chúa Kitô đã chết cho tất cả mọi người. Không ai bị loại khỏi tình yêu của Người, khỏi lòng tha thứ của Người”.

Sau ba ngày đau khổ nữa, ngài qua đời vào tối ngày 3 tháng Sáu. Những lời rõ ràng cuối cùng của ngài là: “Lạy Chúa, Chúa biết rằng con yêu mến Chúa”.

Trông như mới “chết hôm qua”

Philip Pullella của ABCNEWS (https://abcnews.go.com/International/story?id=81350&page=1) ngày 27 tháng Ba năm 2001 cho biết Một Hồng Y hàng đầu có mặt khi quan tài của Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII được mở ra hôm nay, sau 38 năm, cho biết Đức Giáo Hoàng trông như thể “mới chết ngày hôm qua”.

Đức Hồng Y VirgilioNoe, Trưởng linh mục của Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, người giám sát việc mở quan tài để chuẩn bị di dời ngôi mộ đến một không gian mới dễ tiếp cận hơn cho khách hành hương, cho biết, “Không phần thi thể nào bị phân hủy”.

Các phương tiện truyền thông Ý đưa tin vào cuối tuần này cho biết chỉ có khuôn mặt của Đức Gioan là nguyên vẹn nhưng Noe, người đã tham dự lễ khai quật cùng các viên chức Vatican khác vào ngày 16 tháng 1, cho biết toàn bộ thi thể không bị hư hoại theo thời gian.

“Cứ như thể ngài mới chết hôm qua,” ngài nói với Reuters bên lề cuộc họp báo giới thiệu cuốn sách về các ngôi mộ giáo hoàng ở Nhà thờ Thánh Phêrô.

Noe nói “ngài trông có vẻ thanh thản. Miệng ngài hơi mở ra nhưng ngài chắc chắn rất thanh thản. Sự thanh thản mà ngài có được trong cuộc sống, ngài đã mang theo cho đến khi chết và ngài vẫn giữ nó 38 năm sau”.

Người ta biết thêm rằng khi qua đời, thi thể của ngài không được ướp xác nhưng các phương tiện truyền thông Ý đưa tin rằng nó đã được xử lý bằng chất formalin trước khi an táng.

Thi thể được đặt trong một chiếc quan tài bằng gỗ bên trong một chiếc quan tài bên ngoài bằng đồng và cả hai đều được niêm phong trước khi được chôn cất trong một ngôi mộ trong những hang động cổ kính bên dưới Nhà thờ Thánh Phêrô, nơi an táng nhiều vị giáo hoàng khác.

Bây giờ nó sẽ được di dời đến gần bàn thờ chính của vương cung thánh đường để tạo điều kiện tiếp cận dễ dàng hơn cho hàng triệu khách hành hương đến cầu nguyện tại lăng mộ của ngài.

3. Cái chết thánh thiện của Thánh John Henry Newman

Ngày 15 Tháng 7, 2019, Trang mạng cho đăng cái chết thánh thiện của chân phúc (lúc đó) John Henry Newman.



John Henry Newman sẽ được phong thánh vào ngày 13 tháng 10. Là nhà thần học quan trọng nhất trước tác bằng tiếng Anh, ngài đã làm ngạc nhiên nước Anh tôn giáo khi rời Oxford và cuộc sống mà ngài yêu thích để gia nhập Giáo hội vào năm 1845, ở tuổi 44. Ngài tiếp tục thành lập Dòng Nguyện đường (Oratory) ở Anh, chủ trì Dòng này ở Birmingham và viết nhiều tác phẩm có giá trị lâu dài, như The Development of Doctrine [Sự phát triển của Tín lý], Grammar of Assent [Ngữ pháp của sự đồng ý], và The Idea of a University [Ý tưởng về một trường đại học]. Ngài chịu đựng những lời chỉ trích và tấn công từ người Công Giáo cũng như người Thệ phản, bao gồm cả sự chế nhạo ác ý của một người Anh giáo cấp tiến đã khiến Newman viết cuốn tự truyện cổ điển Apologia pro vita sua [Biện hộ cho đời mình].

Đức Giáo Hoàng Lêô XIII phong ngài làm Hồng Y năm 1879. Ngài qua đời năm 1890, vào thứ Hai, ngày 11 tháng 8, vì bệnh viêm phổi. Đức Bênêđictô XVI phong chân phước cho ngài năm 2010.

Chúng ta không có báo cáo nào về cái chết của vị sắp được phong thánh, John Henry Newman. Không có câu chuyện giường chết nào. Sức khỏe của ngài đã suy sụp một vài năm trước khi qua đời. Người viết tiểu sử của ngài là Ian Ker tường trình rằng cơ thể ngài bắt đầu suy yếu vào năm 1886, khi ngài 85 tuổi. Nhưng ngài vẫn tiếp tục công việc trí thức của mình cho đến vài tháng trước khi qua đời.



Newman chết trước sự chứng kiến của những người anh em trong Dòng Nguyện đường và hai bác sĩ của ngài. Lần cuối cùng ngài thuyết giảng trong nhà nguyện của Dòng Nguyện Đường vào lễ Phục sinh ba năm rưỡi trước đó. Newman đã cử hành Thánh lễ lần cuối cùng vào ngày Giáng sinh năm 1889. Lần cuối cùng ngài thờ phượng với các anh em của mình là hai tuần trước, khi ngài được khiêng vào nhà nguyện trên một chiếc ghế. Vài ngày sau, ngài xem trường trình diễn và trao phần thưởng cho học sinh.

Vào tối thứ bảy, ngài đột nhiên bị ớn lạnh và lên cơn sốt. Hôm Chúa nhật, sức khỏe ngài trở nên tồi tệ hơn, nhưng vẫn đọc Kinh nhật tụng với vị tuyên úy của mình. Hôm thứ Hai, ngài chìm vào trạng thái hôn mê, và các tu sĩ Dòng Nguyện Đường đã ở bên ngài suốt ngày. Ngài đã nhận được những nghi thức cuối cùng từ một Tu sĩ Dòng Nguyện Đường khác và sau đó, một vị giám mục tới và phó linh hồn cho ngài. Newman qua đời, được bao quanh bởi những người anh em của mình, lúc 8:48 tối.

Con Đường Ngài Đã Sống

Chúng ta không có câu chuyện tuyệt vời bên giường chết, nhưng chúng ta có những câu chuyện về cách ngài sống khi bắt đầu chết.

Một trong những bạn bè cũ của ngài, Đức Giám Mục Ullathorne, đã đến thăm ngài vào mùa thu năm 1887. Khi vị Giám Mục từ giã, Đức Hồng Y đã xin ngài, bằng “giọng trầm và khiêm tốn,” cho “một đặc ân lớn”. Đức Cha Ullathorne hỏi Đức Hồng Y đó là điều gì. “Ngài quỳ gối, cúi đầu đáng kính và nói: 'Xin ban phép lành cho tôi'. Tôi có thể làm gì với ngài trước mặt tôi trong tư thế như vậy? Tôi không thể từ chối mà không khiến ngài vô cùng bối rối”.

Vị Hồng Y, người có thể phô trương cấp bậc của mình, nhưng đã không làm thế. Ngài đã xin vị giám mục ban phép lành.

Đức Cha Ullathorne chúc phúc cho Đức Hồng Y Newman. Ngài nói: “Khi tôi bước ra cửa, ngài từ chối đội mũ biretta khi đi cùng với tôi, ngài nói: 'Tôi đã ở trong nhà suốt đời, trong khi Đức Cha chiến đấu cho Giáo hội trên thế giới'. Tôi cảm thấy như không trước sự hiện diện của ngài: có một vị Thánh trong con người đó!

Một câu chuyện khác. Gần cuối cuộc đời của Newman, một du khách nhớ rằng “nét mặt tìm tòi gần như lo lắng” mà ông từng nhìn thấy trên khuôn mặt của Newman nhiều thập niên trước, khi còn là một người Anh giáo. Cái nhìn lo lắng đó “đã chuyển thành cái nhìn hoàn toàn bình yên. Đầu óc ngài không những sáng sủa như ngày nào mà còn có sự vui vẻ và hài hước của tuổi trẻ nữa”. Vị khách của ngài xúc động trước “sự khiêm tốn tuyệt vời và hoàn hảo” của Newman vì đã cảm ơn ông đến thăm, khi (ông hàm ý) chính ông đang đến thăm một con người vĩ đại.

Lễ chôn cất và ký ức về Newman
John Henry Newman được chôn cất tám ngày sau đó, tại nghĩa trang thuộc một nhà của Dòng Nguyện Đường ở Rednal, ngoại ô Birmingham. Ngài được chôn cất cùng người bạn thân Ambrose St. John. Trên mộ của ngài, các tu sĩ Dòng Nguyện Đường đã ghi dòng chữ được chính Newman đã chọn: Ex umbris et imaginibus in veritatem, từ bóng tối và ảo ảnh bước vào chân lý hay như Ker diễn đạt, từ bất thực tại bước vào thực tại.

Trong bài giảng lễ phong chân phước, Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI nói: “Ngài đã sống thực viễn kiến nhân bản sâu sắc đó về thừa tác vụ linh mục trong việc tận tụy chăm sóc người dân Birmingham trong những năm ngài đã trải qua tại Dòng Nguyện Đường do ngài thiết lập, thăm viếng người bệnh và người nghèo, an ủi người có tang chế, quan tâm đến những người trong tù. Không lạ gì khi ngài qua đời, hàng nghìn người đã xếp hàng dài trên đường phố địa phương khi thi thể ngài được đưa đến nơi chôn cất cách đó non nửa dặm. Một trăm hai mươi năm sau, một lần nữa đám đông lớn lại quy tụ để vui mừng trước sự công nhận long trọng của Giáo hội về sự thánh thiện xuất sắc của người cha của các linh hồn rất được yêu mến này”.

Còn 1 kỳ