1. Video do CNN thu được cho thấy các lực lượng Ukraine đã chiếm được hầu hết thành phố Lyman, kêu gọi quân Nga bỏ vũ khí xuống đầu hàng

Trong bản báo cáo sáng thứ Sáu 30 tháng 9, Bộ Tổng Tham Mưu Ukraine lần đầu tiên tiết lộ quân Ukraine đang đánh Lyman, mặc dù các phương tiện truyền thông đã đề cập đến trận đánh quan trọng này. Bộ Tổng Tham Mưu Ukraine cho biết quân Ukraine đã chiếm được gần như toàn bộ thành phố Lyman và đang kêu gọi quân Nga bỏ súng đầu hàng. Bộ Tổng Tham Mưu Ukraine nhắc lại rằng các binh sĩ Ukraine được kêu gọi đối xử tử tế với tù hàng binh địch, không ngược đãi đánh đập họ để giữ tình hòa hiếu giữa hai quốc gia sau khi chiến tranh kết thúc.

Lyman là một thành phố chiến lược trong vùng Donetsk vì là trung tâm đường sắt trong khu vực Donbas. Từ năm 1925 đến năm 2016, Lyman, bị đổi tên là Krasnyi Lyman. Chữ Krasnyi có nghĩa là “đỏ”, là mầu biểu tượng của chủ nghĩa cộng sản. Sau cuộc cách mạng năm 2014, Lyman lấy lại tên cũ, bỏ đi chữ Krasnyi.

Theo thống kê, thành phố có 28,172 dân vào năm 2001. Tuy nhiên, dân số đã giảm xuống đáng kể chỉ còn 20,469 vào năm 2021 vì đây là vùng tranh chấp giữa quân Ukraine và phiến quân của cái gọi là Cộng Hòa Nhân Dân Donetsk.

Trong quá trình cải cách hành chính được thực hiện vào năm 1708 bởi sa hoàng Peter Đệ Nhất, Lyman được nhắc đến một cách rõ ràng là một trong những thành phố lớn nằm trong tỉnh Azov.

Ngày 1 tháng 6 năm 2014, thành phố đã là chiến trường ác liệt trong Chiến tranh ở Donbas. Vào ngày 5 tháng 6, thị trấn trở lại quyền kiểm soát của Ukraine sau khi 3 trung đoàn phiến quân, trong đó có cả quân Nga, bị tử trận.

Lyman là một ngã ba đường sắt quan trọng. Trong cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 của Nga, Lyman đã bị quân Nga chiếm vào ngày 27 tháng 5, sau các trận chiến cam go. Chưa kể thiệt hại trong trận Lyman, chỉ vượt sông Siverskyi Donets để tiến đánh Lyman, ít nhất hai tiểu đoàn quân Nga đã chìm dưới dòng sông sau khi cố gắng vượt sông bằng cầu phao.

Vào ngày 10 tháng 9, quân đội Ukraine đã tiến đến Lyman trong khuôn khổ cuộc phản công Kharkiv của Ukraine và giao tranh với quân đội Nga tại đây.

Video và hình ảnh do CNN thu được cho thấy các lực lượng Ukraine đang kiểm soát hầu hết các khu vực nông thôn của Donetsk; đặc biệt quân Ukraine đã kiểm soát được hầu hết thành phố Lyman và đang kêu gọi các ổ kháng cự cuối cùng của quân Nga và các lượng dân quân thân Nga buông súng đầu hàng.

Xe tăng Ukraine được nhìn thấy đang tiến trong khu vực giữa đống đổ nát của các ngôi làng bị hư hại nặng nề. Những con đường rải rác những thứ dường như đã bị bỏ hoang vội vàng của Nga, với hỏa tiễn và đạn dược bị bỏ lại. Ngoài ra còn có bằng chứng về các xe tăng và phương tiện quân sự của Nga và lực lượng dân quân bị phá hủy hoặc hư hỏng.

Một số thiết bị bị bỏ lại nằm xung quanh các làng Zelena Dolyna, phía bắc Lyman - mà CNN đưa tin hôm thứ Tư đã nằm trong tay các lực lượng Ukraine - và làng Lypnove lân cận.

Trong một số video, có thể nghe thấy tiếng loa thông báo, mà CNN đã dịch là:

“Lực lượng vũ trang Ukraine đã chiếm được Lyman; tiếp tục kháng cự là điều vô nghĩa. Ngày mai, chúng tôi sẽ bắt đầu thanh lý toàn bộ, các bạn sẽ không có cơ hội sống sót. Hôm nay các bạn có cơ hội để đầu hàng. Phía Ukraine bảo đảm tính mạng và sẽ đối xử với các bạn theo các quy định của Công ước Geneva. Để đầu hàng, bạn cần ra đường, ra khỏi các khu đông dân cư, buông vũ khí. Giơ tay lên, chờ đợi các đại diện của Lực lượng vũ trang Ukraine. Hãy nhớ rằng, chính quyền của các bạn không cần các bạn, các bạn chỉ là bia đỡ đạn cho họ. Người thân của các bạn mới là những người cần các bạn”.

Trước đó vào thứ Năm, các đơn vị thân Nga ở Lyman xem ra vẫn tiếp tục kháng cự, mặc dù giờ đây họ dường như bị bao vây từ ba phía. Một quan chức thân Nga đã mô tả tình hình ở Lyman là “khó khăn”.

Sự sụp đổ của các tuyến phòng thủ của Nga trong và xung quanh Lyman sẽ cho phép người Ukraine tập trung vào các mục tiêu xa hơn về phía đông, bên trong khu vực Luhansk.

Luhansk là một trong 4 khu vực dự kiến sẽ bị Nga sáp nhập trong vài ngày tới sau các cuộc trưng cầu dân ý về việc các khu vực này có nên gia nhập Liên bang Nga hay không. Các cuộc trưng cầu dân ý và các kế hoạch thôn tính đã bị cộng đồng quốc tế lên án rộng rãi.

2. Nga đối mặt với 'thất bại gần kề' ở Lyman khi quân Ukraine bao vây những kẻ xâm lược

Vài giờ trước khi Bộ Tổng Tham Mưu Ukraine loan báo về chiến thắng tại Lyman, tờ Newsweek có bài tường trình nhan đề “Russia Faces 'Imminent Defeat' in Lyman as Ukraine Envelops Invaders”, nghĩa là “Nga đối mặt với 'thất bại gần kề' ở Lyman khi quân Ukraine bao vây những kẻ xâm lược”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Kim Thúy.

Nga phải đối mặt với “thất bại sắp xảy ra” ở Lyman, một thành phố bị chiếm đóng ở phía đông bắc của Ukraine, khi Kyiv bao vây các lực lượng Nga trong khu vực như một phần của cuộc phản công, một tổ chức tư vấn của Mỹ cho biết trong đánh giá mới nhất về cuộc chiến.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh, gọi tắt là ISW, lưu ý rằng các blogger quân sự Nga đã thảo luận về những thắng lợi của Ukraine xung quanh Lyman với “mối quan tâm gia tăng” vào hôm thứ Tư, cho thấy rằng các lực lượng Nga trong thành phố có thể phải đối mặt với thất bại sắp xảy ra - có khả năng làm suy yếu thêm tinh thần của họ.

ISW trích dẫn các phóng viên quân sự nổi tiếng và một số blogger quân sự Nga nói rằng quân đội Ukraine đang sắp hoàn thành việc bao vây các lực lượng Nga trong thành phố và dọc theo bờ bắc của sông Siverskyi Donets bằng cách tiến công từ các vị trí tây, bắc và đông bắc.

Lyman, là trung tâm tiếp tế quan trọng, đã bị các lực lượng Nga chiếm giữ vào tháng 5, ba tháng sau khi cuộc chiến chống Ukraine của Putin bắt đầu. Thành phố là một ngã ba đường sắt quan trọng, và các lực lượng Ukraine có thể sử dụng khu vực này để tiếp tục gây sức ép cho cuộc phản công đang rất thành công ở phía đông.

ISW cho biết, các lực lượng Ukraine đang đe dọa các vị trí và đường dây liên lạc của Nga hỗ trợ cho Lyman và lưu ý rằng nếu Ukraine thành công trong việc chiếm lại Lyman, các vị trí của Nga có thể bị đe dọa dọc theo biên giới phía tây khu vực Luhansk và trong khu vực Severodonetsk-Lysychansk.

Theo đánh giá của ISW, điều này cũng có khả năng dẫn đến sự suy sụp về tinh thần của quân đội Nga, vì giới lãnh đạo quân đội Nga và Bộ Quốc phòng nước này đã không chuẩn bị được dư luận cho một thất bại có thể xảy ra trong thành phố.

Nhóm nghiên cứu cho biết thêm: “Các nhà chức trách quân sự Nga trước đây đã không chuẩn bị kịp dư luận cho các tổn thất kinh hoàng của Nga trong giai đoạn đầu của cuộc phản công tái chiếm trong vùng Kharkiv của Ukraine, dẫn đến sự tàn phá tinh thần và và sự hoảng loạn của các lực lượng Nga trên trục phía Đông”.

ISW đã đề cập đến một cuộc phản công chớp nhoáng thành công của Ukraine vào đầu tháng này, trong đó Kyiv chiếm lại nhiều vùng lãnh thổ của mình từ tay Nga.

Các lực lượng Ukraine cho biết họ đã chiếm lại hơn 3.000 dặm vuông từ lực lượng Nga trong vòng chưa đầy hai tuần, tái chiếm các thị trấn và cắt đứt các đường tiếp tế của Nga.

Ông Putin đáp trả vào ngày 21 tháng 9 bằng cách tuyên bố huy động một phần quân đội lên tới 300.000 công dân, trong khi các quan chức do Nga cài đặt tổ chức các cuộc trưng cầu dân ý giả mạo về việc gia nhập Nga ở Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson.

ISW cho biết sự phẫn nộ của các nhà bình luận theo chủ nghĩa dân tộc Nga sau cuộc phản công của Ukraine có thể đóng một vai trò trong việc thúc đẩy Putin tuyên bố lệnh động viên bán phần.

Nhóm nghiên cứu cho biết: “Những thắng lợi trong tương lai của Ukraine xung quanh các khu vực quan trọng ở Donetsk và Luhansk có thể thúc đẩy thêm sự căng thẳng giữa những người theo chủ nghĩa dân tộc Nga và giới lãnh đạo quân sự, cũng như giữa các lực lượng Nga và cấp trên của họ”.

Đánh giá của ISW được đưa ra một ngày sau khi Bộ Quốc phòng Anh cho biết trong vài ngày qua, Ukraine đã thúc đẩy các hoạt động tấn công gần trung tâm Lyman.

3. Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine sẽ đưa ra “các quyết định cơ bản” vào ngày thứ Sáu

Oleksiy Danilov, Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, gọi tắt là NSDC, cho biết các vấn đề quan trọng và cơ bản đối với Ukraine sẽ được thảo luận tại cuộc họp khẩn vào ngày 30/9.

“Tôi muốn nói rằng ngày mai, ngoài cuộc họp của Hội đồng An ninh Quốc gia, Tổng thống sẽ triệu tập Bộ Tổng tư lệnh Tối cao. Sau đó, sẽ có một cuộc họp quan trọng với NSDC, và tôi tin rằng, các quyết định cơ bản sẽ được đưa ra cho đất nước chúng ta. Chỉ cần đợi cho đến ngày mai, và các bạn sẽ biết các thành viên NSDC sẽ nói gì trong cuộc họp của họ vào thứ Sáu, và chúng tôi sẽ đưa ra quyết định gì vào ngày mai,” thư ký NSDC cho biết.

Như đã đưa tin, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy đang kêu gọi một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine vào ngày 30 tháng 9.

Theo ông Oleksiy Danilov, nếu Nga sử dụng vũ khí hạt nhân chống Ukraine, phản ứng quốc tế phải ngay lập tức, và triệt để.

“Liệu Nga có tấn công bằng vũ khí hạt nhân hay không phụ thuộc nhiều vào suy nghĩ của Putin. Tôi có thể nói rằng ngay cả khi một vũ khí chiến thuật hạt nhân duy nhất được sử dụng chống lại đất nước chúng ta, phản ứng của thế giới sẽ ngay lập tức và hoàn toàn triệt để. Tôi càng ngày càng chắc chắn hơn về điều này.”

Dmitry Medvedev, phó chủ tịch diều hâu của hội đồng an ninh Nga, đồng minh của Putin, nguyên là thủ tướng và tổng thống Nga, cho biết ông không tin phương Tây sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine hoặc dám trả đũa nếu Nga sử dụng vũ khí hạt nhân.

“Tôi tin rằng Nato sẽ không can thiệp trực tiếp vào cuộc xung đột ngay cả trong tình huống này. Rốt cuộc, an ninh của Washington, London và Brussels quan trọng hơn nhiều đối với Liên minh Bắc Đại Tây Dương hơn là số phận của Ukraine, thứ mà không ai cần, cho dù nước này được cung cấp dồi dào các loại vũ khí khác nhau,” Medvedev nói.

Liên quan đến tuyên bố của Medvedev, ông Danilov nhấn mạnh rằng đây sẽ là lần đầu tiên vũ khí hạt nhân có thể được sử dụng kể từ Thế chiến 2, khi Nhật Bản bị ném bom.

“Đây có thể là nỗ lực đầu tiên của một quốc gia sử dụng vũ khí hạt nhân. Và do đó thế giới phải phản ứng với nó. Tôi chắc chắn rằng họ sẽ phản ứng.”

Đồng thời, ông Danilov cho rằng không thể loại trừ điều gì, nhưng vũ khí hạt nhân chiến thuật không thể gây sát thương hàng loạt cho một khu vực rộng lớn.

“Tất cả chúng ta nên hiểu rằng bất cứ điều gì liên quan đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật không giống như ở Hiroshima hay Nagasaki - đây là một tình huống hoàn toàn khác. Đây là những công cụ có thể bao phủ 10, 5 hoặc 20 km vuông, tùy thuộc vào mức độ điên rồ của nước láng giềng của chúng ta là Liên bang Nga. Tuy nhiên, chúng ta thực sự nên chuẩn bị cho bất kỳ diễn biến nào, có tính đến người hàng xóm điên rồ mà chúng ta có bên cạnh. Như họ nói, thật không may, chúng ta không có quyền được chọn người hàng xóm của mình là ai.”

Ông Danilov cho biết trong tương lai gần, NSDC sẽ đưa ra các khuyến nghị cho người dân về cách hành động trong trường hợp có các mối đe dọa vũ khí hạt nhân.

“Những khuyến nghị này sẽ được phát hành. Hơn nữa, có rất nhiều thông tin hữu ích về điều này trên các phương tiện truyền thông. Nhưng tôi muốn nói rằng trú ẩn trong tầng hầm trong trường hợp có bất kỳ mối đe dọa nào là một điều cơ bản quan trọng.”

Thư ký NSDC cho biết thêm, các chuyên gia quốc phòng khuyến cáo người dân không nên ở trong những ngôi nhà gỗ vào thời điểm báo động. Một kết cấu bê tông, hay tốt nhất là một tầng hầm, là một lựa chọn được khuyến khích.

“Nhưng không có trường hợp nào mọi người phải hoảng sợ”

Như đã đưa tin, Cục Tình báo Trung ương Mỹ cho biết họ không thấy dấu hiệu nào cho thấy Nga chuẩn bị kho vũ khí hạt nhân để sử dụng trong thực tế.

4. Hai máy bay Su-25 của Nga bị bắn rơi ở vùng Mykolaiv

Trong bản báo cáo sáng thứ Sáu 30 tháng 9, Bộ Tổng Tham Mưu Ukraine cho biết Quân đội Ukraine đã bắn rơi hai máy bay cường kích Su-25 của Nga ở quận Bashtanka thuộc vùng Mykolaiv.

“Khoảng 05:00 chiều, ngày 29 tháng 9 năm 2022, tại quận Bashtanka của vùng Mykolaiv, các binh sĩ của Lữ đoàn Pháo phòng không Odesa đã bắn hạ hai máy bay cường kích Su-25 của Nga”

Ngoài ra, 4 hỏa tiễn Kh-59, 3 máy bay không người lái Orlan-10 của đối phương được xác nhận là đã bị phá hủy trong ngày qua, Bộ Tư lệnh Không quân cho biết.

5. Đại sứ Markarova khẳng định: Lệnh cấm tấn công trên lãnh thổ Nga chỉ áp dụng cho HIMARS

Thỏa thuận của Ukraine với Mỹ về việc không sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp cho các cuộc tấn công vào các mục tiêu trên lãnh thổ Liên bang Nga chỉ áp dụng cho các hệ thống pháo HIMARS mà không mở rộng cho các loại vũ khí khác.

Đại sứ Ukraine tại Hoa Kỳ, Oksana Markarova, đã phát biểu như trên trong một cuộc phỏng vấn với European Pravda.

Vị Đại sứ đã bình luận về tuyên bố trước đó của Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov về việc Ukraine cam kết không sử dụng vũ khí phương Tây cho các cuộc tấn công vào các mục tiêu của Nga. Khi được hỏi liệu hạn chế này chỉ áp dụng cho HIMARS hay cho tất cả vũ khí của Mỹ, Markarova nói: “Điều này áp dụng cụ thể cho HIMARS.”

Như đã đưa tin, hồi tháng 8, Bộ trưởng Quốc phòng Reznikov tuyên bố rằng Ukraine đã có thỏa thuận với Mỹ rằng các lực lượng của họ sẽ không sử dụng vũ khí do Mỹ và các đối tác khác cung cấp cho các mục tiêu nằm trên đất Nga.

6. Zelenskiy kêu gọi người Nga ngăn cản Putin, nói rằng ông ấy là “người duy nhất ở Nga muốn chiến tranh hơn mạng sống”

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy vừa đưa ra lời kêu gọi người dân Nga ngăn chặn Tổng thống Vladimir Putin tiến hành chiến tranh.

“Cái giá phải trả của một người ở Nga muốn tiếp tục cuộc chiến này là toàn bộ xã hội Nga sẽ bị tụt hậu nếu không có nền kinh tế bình thường, không có cuộc sống tử tế và không tôn trọng bất kỳ giá trị nào của con người”, Zelenskiy nói trong bài phát biểu hàng ngày của ông.

“Điều này vẫn có thể được dừng lại. Nhưng để ngăn chặn nó, các bạn phải ngăn chặn một người ở Nga, người muốn chiến tranh hơn mạng sống. Cuộc sống của bạn, những công dân của nước Nga.”

Zelenskiy một lần nữa bác bỏ âm mưu sáp nhập bốn vùng do Nga chiếm đóng trên đất nước. Ông nói: “Nga sẽ không có được lãnh thổ mới ở Ukraine”.

Và Tổng thống Ukraine đã chia sẻ một thông điệp dành riêng cho những người dân bản địa của Nga.

Zelenskiy cho biết: “Trong tuần đầu tiên của lệnh động viên, nhiều người đàn ông bỏ trốn khỏi Nga hơn chính quyền Nga chính thức tung vào chiến tranh,” Zelenskiy nói. Khoảng 150,000 quân Nga đã tấn công Ukraine vào ngày 24 tháng Hai. Theo con số ước tính hơn 200,000 người đã bỏ trốn khỏi Nga sau khi Putin công bố lệnh động viên.

“Những người Dagestan không cần phải chết ở Ukraine. Chechnya, Ingush, Ossetia, Circassian và bất kỳ dân tộc nào khác dưới lá cờ Nga. Tổng cộng, gần 200 dân tộc khác nhau.... Các bạn biết rõ ai đã gửi họ đến Ukraine.”

Lời kêu gọi của Zelenskiy đối với các nhóm bản địa được đưa ra sau cảnh báo từ các nhà hoạt động ở Nga rằng các dân tộc thiểu số đang được huy động một cách không cân đối. Nói cách khác, người Nga ít có khả năng bị gọi nhập ngũ hơn người của các dân tộc thiểu số.

CNN đã định vị địa lý các video về những người đàn ông ra đi tham chiến ở các vùng Viễn Đông của Nga.

7. Dữ liệu tổng hợp cho thấy hơn 200.000 người đã rời Nga kể từ khi Putin tuyên bố lệnh động viên.

Hơn 200.000 người đã đi từ Nga đến Georgia, Kazakhstan và Liên Hiệp Âu Châu kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố “điều động một phần” công dân Nga ngay lập tức vào ngày 21 tháng 9, dữ liệu tổng hợp từ các quốc gia khác nhau cho thấy như trên. Một hồ sơ của cơ quan mật vụ Nga, gọi tắt là FSB, đã đưa ra một con số cao hơn lên đến 260,000 người.

Dưới đây là bảng phân tích các con số:

Theo Kazinform, một hãng thông tấn nhà nước, ông Marat Kozheyev, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Kazakhstan, cho biết khoảng 100,000 người Nga đã đến Kazakhstan trong tuần trước.

Dữ liệu do Bộ Nội vụ Georgia công bố hôm thứ Ba cho thấy ít nhất 53,136 người đã vượt qua biên giới Georgia-Nga trong khoảng thời gian từ ngày 21 đến 26 tháng 9.

Cơ quan Biên phòng và Bờ biển Âu Châu Frontex cho biết hôm thứ Ba rằng gần 66.000 công dân Nga đã nhập cảnh vào Liên minh Âu Châu trong tuần lễ từ 19 đến 25 tháng 9 - tăng hơn 30% so với tuần trước.

Thông tin này không bao gồm dữ liệu từ Mông Cổ và Armenia, nơi các công dân Nga cũng đã đến với số lượng đông đảo trong những ngày qua. Dữ liệu chính thức từ Nga không được công bố rộng rãi về số lượng công dân Nga đã rời khỏi đất nước kể từ ngày 21/9.

Tuyên bố động viên của Nga cho cuộc chiến ở Ukraine đã gây ra các cuộc biểu tình phản đối và một cuộc di cư của công dân Nga khỏi đất nước, khi Điện Cẩm Linh thắt chặt các quy định về việc trốn tránh nghĩa vụ quân sự. Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu ngày 21/9 thông báo rằng có tới 300.000 người đàn ông có kinh nghiệm quân sự trước đó sẽ được gọi nhập ngũ.

Bộ Quốc phòng Anh cho biết số lượng người Nga chạy trốn khỏi đất nước để tránh bị triệu tập “có khả năng vượt quá” số lượng quân Nga xâm lược Ukraine vào tháng Hai.

Trong khi đó, phát ngôn nhân Điện Cẩm Linh Dmitry Peskov cho biết ông không biết số người đã rời khỏi đất nước kể từ khi lệnh động viên được thông báo. Hãng truyền thông độc lập của Nga Novaya Gazeta Europe hôm thứ Ba dẫn một nguồn tin trong phủ Tổng thống Nga cho biết FSB, tức là Cơ quan An ninh Liên bang Nga, cho biết 261.000 người đàn ông đã bỏ trốn khỏi Nga kể từ khi lệnh động viên được thông báo vào ngày 21 tháng 9.