Tuyên bố của văn phòng Thủ tướng Lithuania về việc thiết lập Giáo Hội Chính Thống Giáo trực thuộc Tòa Thượng Phụ Đại Kết Constantinople

Chính phủ Lithuania đã yêu cầu Tòa Thượng Phụ Đại Kết Constantinople thiết lập tại Lithuania các cơ chế cần thiết của Chính Thống Giáo trực thuộc Constantinople. Ngày 21 tháng Ba, Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô đã đến thăm Lithuania và được Thủ tướng Ingrida Šimonytė tiếp đón. Hai bên đã ký một văn kiện hợp tác về các lãnh vực này.

Các phương tiện truyền thông Nga do nhà nước kiểm soát đã đưa ra các tuyên bố sai sự thật và kích động các hành động quân sự chống lại Lithuania dưới chiêu bài tôn giáo. Vì thế, chính quyền Lithuania đã công bố tài liệu sau để làm rõ sự thật.

Cách đây không lâu, chỉ mới vào ngày 17 tháng 2, Thượng Hội đồng của Tòa Thượng phụ Đại kết đã công bố việc phục hồi và chấp nhận các giáo sĩ của Tổng giáo phận Chính thống Lithuania thuộc Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa. Tuy nhiên, vào dịp đó Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô của Constantinople dự kiến sẽ đến thăm đất nước chúng ta trong tháng này để ký một thỏa thuận hợp tác giữa Tòa Thượng phụ Đại kết và Lithuania. Trong tài liệu này, chúng tôi sẽ cố gắng trình bày thỏa thuận này là gì, tại sao các sự kiện lại diễn ra nhanh chóng như vậy và tại sao nó lại quan trọng đối với đất nước chúng ta, đối với người Ukraine và đối với toàn bộ Âu Châu.

Làn sóng người Ukraine tị nạn đến Âu Châu không chỉ là một thách thức kinh tế và xã hội nghiêm trọng đối với Lithuania mà còn là một sự thay đổi đáng kể trong bối cảnh tôn giáo của chúng ta, vì phần lớn dân số Ukraine là Kitô hữu Chính thống. Để hiểu rõ hơn về kinh nghiệm và nguyện vọng của họ, cũng như vai trò của họ và toàn thể Giáo hội Chính thống đối với đất nước chúng ta, điều quan trọng là phải nhận thức được các quá trình diễn ra trong Giáo Hội này và hiểu rằng cuộc đối đầu với Nước Nga cũng có chiều kích tôn giáo.

Với sự khởi đầu của cuộc xung đột ở Donbass vào năm 2014, phần lớn dân số Ukraine không muốn cầu nguyện trong các nhà thờ của Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa.

Vào năm 2019, sau các cuộc đàm phán kéo dài với Tổng thống Poroshenko và các hành động giáo luật quan trọng, mà ý nghĩa địa chính trị của nó đã được cố vấn của Thủ tướng Galina Vaščenkaitė giải thích rõ, Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô đã trao cho Chính Thống Giáo Ukraine quyền độc lập hoàn toàn khỏi giáo quyền Chính Thống Giáo Nga – tức là chế độ tự trị. Quá trình chuyển đổi hàng loạt của các cộng đồng của Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa sang Giáo Hội Chính thống Ukraine mới đã bắt đầu. Tuy nhiên, có thể đoán trước, thiểu số thân Nga, bị Mạc Tư Khoa khuấy động, không muốn nhượng lại các ngôi đền và gây ra tình trạng bất ổn, làm gia tăng căng thẳng tôn giáo trong nước.

Năm 2019 khi Tổng thống Zelenskiy nhậm chức, quá trình chuyển đổi các cộng đồng từ Tòa thượng phụ Mạc Tư Khoa sang Chính Thống Giáo độc lập Ukraine đã bị chậm lại vì không muốn gây hiềm khích với Nga. Nhưng, quá trình chuyển đổi này lại gia tăng mạnh mẽ khi bắt đầu cuộc chiến toàn diện vào năm 2022. Theo một số chính trị gia và chuyên gia, Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa và các cộng đồng thân Nga của nó thực sự chỉ là công cụ của Điện Cẩm Linh và là mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh của Ukraine, do đó, họ không thể được gọi là Chính thống giáo và nên bị cấm càng sớm càng tốt. Bất kỳ với giá nào. Những người khác nhấn mạnh sự cần thiết phải cấm các trung tâm tôn giáo và hiệp hội có bất kỳ mối quan hệ nào với Nga hoạt động ở Ukraine. Rốt cuộc, như người đứng đầu Cơ quan Nhà nước về Chính sách Dân tộc và Tự do Lương tâm của Ukraine đã lưu ý, «những người duy trì mối liên hệ này, những người đấu tranh cho nó đến cùng, chỉ đơn giản là chọn cho mình con đường đối đầu với xã hội Ukraine và với các tín hữu của họ».

Việc 40.000 người Ukraine chạy trốn chiến tranh đến Lithuania khiến những tranh cãi về tôn giáo của Ukraine cũng liên quan đến chúng ta. Cơ quan tài phán Chính thống duy nhất được ghi danh tại Lithuania là Giáo Hội Chính thống ở Lithuania của Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa. Nó được đề cập trong Hiến pháp của chúng ta. Tuy nhiên, với những điều trên, rõ ràng là chúng ta cần một Giáo Hội Chính thống khác để đáp ứng nhu cầu tôn giáo của những người tị nạn Ukraine và những người Lithuania Chính thống giáo đã từ chối đến các nhà thờ của Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa vì lương tâm của họ. Tòa Thượng phụ Đại kết sẵn sàng giúp đỡ chúng ta.

Các cuộc đàm phán với Constantinople được tăng cường vào tháng 5 năm 2022, khi đại sứ của chúng ta tại Ankara trao cho Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô một lá thư từ Thủ tướng Lithuania Ingrida Šimonytė. Lý do của bức thư là do Tòa Giám Mục Inokentiy của Lithuania đã giáng chức 7 giáo sĩ vì đã lên án cuộc chiến của Nga chống lại Ukraine. Thượng phụ Đại kết có quyền chấp nhận kháng cáo từ các giáo sĩ của các Giáo hội Chính thống khác và hủy bỏ các phán quyết được đưa ra nếu các phán quyết ấy không có cơ sở giáo luật. Trong một bức thư gửi cho Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô, Thủ tướng đã lên án lập trường của Thượng phụ Kirill liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine, ủng hộ các giáo sĩ người Lithuania bị ảnh hưởng và kiến nghị chấp nhận họ dưới quyền tài phán của Constantinople. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Mantas Adomenas được chỉ định chịu trách nhiệm về các cuộc đàm phán với Constantinople. Cố vấn của Thủ tướng Galina Vaščenkaitė cũng đóng một vai trò quan trọng: họ nói, phần lớn nhờ vào lập trường chủ động và nguyên tắc của bà mà các cuộc đàm phán không biến thành một hình thức trống rỗng mà không có kết quả thiết thực.

Vào ngày 19 tháng 9, ông Adomenas và bà Vaščenkaitė đã đến thăm Istanbul và gặp Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô. Đức Thượng Phụ đã được đề nghị chấp nhận quyền tài phán của ngài đối với các giáo sĩ của Tòa thượng phụ Mạc Tư Khoa bị trục xuất và, với sự tham gia của họ, khôi phục quyền tài phán của Tòa thượng phụ đại kết ở Lithuania. Để bảo đảm các thỏa thuận sơ bộ, đã nảy sinh ý tưởng ký kết một thỏa thuận – một thỏa thuận đặc biệt giữa Chính phủ Lithuania và Tòa Thượng phụ Đại kết. Một tài liệu hợp tác tương tự đã được ký kết vào năm 2014 giữa Constantinople và Hung Gia Lợi. Tương tự như vậy, chính phủ của chúng ta, do tầm quan trọng của những thách thức nêu trên, sẽ cam kết cung cấp cho cơ quan điều tra cơ sở vật chất và ngân sách, và các thư ký của cơ quan này với mức lương nhà nước.

Vào ngày 14 tháng 12, Đức Tổng Giám Mục Emmanuel của Chalcedon đã đến Lithuania. Mục đích chuyến viếng thăm của Đức Tổng Giám Mục, cánh tay phải của Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô và có khả năng là người kế vị của ngài, là để thảo luận với Thủ tướng về dự thảo hòa ước và gặp gỡ các cựu linh mục của Tòa thượng phụ Mạc Tư Khoa.

Thủ tướng đã thể hiện sự nghiêm túc trong ý định của mình: vị khách không chỉ được trình bày bản dự thảo của thỏa thuận song phương mà còn được cho xem các tòa nhà sẽ được bàn giao cho cơ quan quản lý mới của Tòa Thượng phụ Đại kết sau khi Chính Thống Giáo trực thuộc Tòa Thượng Phụ Đại Kết Constantinople được thành lập ở Lithuania.

Chính phủ rất khó tìm được một nhà thờ xứng đáng với Đức Thượng phụ Đại kết và địa vị của ngài với tư cách là vị thứ nhất của thế giới Chính thống giáo. Các nhà thờ Chính thống giáo ở Lithuania đã được chuyển giao cho Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa sử dụng và vẫn chưa thể lấy lại được. Nhưng một cách thoát khỏi tình huống thành công đã được tìm thấy: Đức Tổng Giám Mục Emmanuel được cho xem nhà thờ Thánh Nicholas tuyệt đẹp trong nhà tù Lukiškės trước đây, hiện là trung tâm văn hóa và địa điểm tổ chức hòa nhạc. Vị khách rất có ấn tượng bởi vị trí của ngôi đền, không gian và kiến trúc của nó.

Để có chỗ ở cho các cấu trúc hành chính, Đức Thượng Phụ đã được cung cấp hai tòa nhà cổ tại Antakalnio g. 10, gần Đại sứ quán Vương quốc Anh, và một tòa nhà văn phòng hai tầng được xây dựng hiện đại tại Rožių al. 4A, trước đây được sử dụng bởi Trung tâm Tình huống Khẩn cấp Y tế của Bộ Y tế.

Mong muốn của các tín hữu Chính thống giáo của chúng ta là thực hiện nghĩa vụ tôn giáo theo lương tâm của họ, nhu cầu của những người Ukraine đã tìm nơi ẩn náu sau chiến tranh và cuối cùng là lợi ích an ninh của Lithuania – tất cả những điều này đòi hỏi những hành động khẩn cấp như vậy. Các giáo sĩ được phục hồi sẽ tạo thành xương sống của cơ quan mới của Tòa Thượng phụ Đại kết, và tất cả những người Chính thống giáo sống ở nước ta sẽ có một sự thay thế xứng đáng của Âu Châu đối với ảnh hưởng của Giáo Hội ở Mạc Tư Khoa. Đổi lại, nhà nước Lithuania sẽ chịu mọi chi phí cần thiết để trang bị nội thất cho các tòa nhà nói trên cho sứ mệnh cao cả mới của họ.

Ngoài ra, trong chuyến thăm của Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô, Lithuania cũng vinh dự cung cấp cho nhà lãnh đạo tinh thần của tất cả các Kitô hữu Chính thống một nền tảng để gặp Seimas và các thành viên Nghị viện Âu Châu, cũng như các nhà lãnh đạo tôn giáo, để họ có thể thảo luận về phản ứng của Giáo Hội và các cộng đồng tôn giáo trước chiến tranh và xung đột. Do đó, chuyến thăm Vilnius của Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô cũng sẽ nhấn mạnh vai trò đặc biệt của đất nước chúng ta trong việc hỗ trợ Ukraine và trong phản ứng chung trước các mối đe dọa địa chính trị và tinh thần do Nga gây ra.
Source:lithuaniatribune.com